Ρυθμίσεις θεμάτων κεφαλαιακής ενίσχυσης των πιστωτικών ιδρυμάτων

Εισηγήτρια της Κύρωσης Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου Ρυθμίσεις θεμάτων κεφαλαιακής ενίσχυσης των πιστωτικών ιδρυμάτων»... και λοιπών ζητημάτων αρμοδιότητας Υπουργείου Οικονομικών - Επί της Αρχής

"...Κάτω από αυτές τις συνθήκες και χωρίς να έχει γίνει καμία συζήτηση για την ευθύνη διαχρονικά των διοικήσεων των Τραπεζών για τη σημερινή κατάσταση, χωρίς να έχει δημόσια διατυπωθεί ίχνος αυτοκριτικής για λάθη και παραλείψεις, καλούμαστε να υπερψηφίσουμε την περαιτέρω κεφαλαιακή ενίσχυση των Τραπεζών. Σήμερα όμως, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, το ζήτημα της ανακεφαλαιοποίησης των πιστωτικών ιδρυμάτων αποτελεί εθνικό και ευρωπαϊκό στόχο που επιβάλλεται για τη σταθερότητα και την αποελεσματικότερη λειτουργία του χρηματοπιστωτικού συστήματος και της οικονομίας γενικότερα..."

 Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

για μια ακόμα φορά καλείται το Ελληνικό Κοινοβούλιο να πάρει αποφάσεις πρόσθετης στήριξης των Ελληνικών Πιστωτικών Ιδρυμάτων που παραπαίουν ως θύτης αλλά ταυτόχρονα και θύμα του φαύλου κύκλου της παρατεταμένης ύφεσης και της εντεινόμενης λιτότητας.

Ένα φαύλο κύκλο που προκάλεσε η μετατροπή του δημοσιονομικού προβλήματος σε κρίση δανεισμού και σήμερα πλέον λειτουργεί ως απειλή ανθρωπιστικής κρίσης σε μια κοινωνία της οποίας οι δομές αποσυντίθενται.

Τα αίτια της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης ανεξάρτητα από τις διαφορετικές ιδεολογικές προσεγγίσεις είναι κοινώς αποδεκτά.

• Οι μεγάλες οικονομικές ανισότητες ακόμα και στο εσωτερικό των προηγμένων οικονομικά κρατών.
• Η λειτουργία του Χρηματοπιστωτικού Συστήματος με στρεβλώσεις και η αδυναμία ουσιαστικού ελέγχου μέσω των ελεγκτικών μηχανισμών της Πολιτείας που οδήγησε στην ασυδοσία.
• Μακροοικονομικές ανισορροπίες με αφετηρίες γεωγραφικές, πολιτισμικές, τεχνολογικές, που οδήγησαν στις γνωστές ανισορροπίες Ανατολής – Δύσης, Βορά-Νότου. Μέσα στην ίδια την ΕΕ οι ανισορροπίες Β-Ν δεν προβλέφθηκαν και δεν επενδύθηκε πολιτικά η εμβάθυνση των δημοκρατικών θεσμών. Ακόμη και σήμερα εξακολουθεί να υπερισχύει η λογική της επικυριαρχίας έναντι της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο το κλυδωνιζόμενο τραπεζικό σύστημα της χώρας από καρδιά του ΧΠΣ και ικανού διαμεσολαβητή μεταξύ αποταμιευτή και επενδυτή έχει μετατραπεί σε αδύναμο κρίκο στην αλυσίδα της Εθνικής μας Οικονομίας.

Δεν μπορεί να τονώσει την εγχώρια ζήτηση,

δεν μπορεί να χρηματοδοτήσει δυναμικούς κλάδους της οικονομίας,

δεν μπορεί να υποστηρίξει καινοτόμες επενδυτικές πρωτοβουλίες.

Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει ιδιωτική επιχείρηση χωρίς προβλήματα ρευστότητας.

• Οι Τράπεζες δεν χρηματοδοτούν επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Μειώνουν ή ακόμη και κλείνουν τις γραμμές χρηματοδότησης, προκαλώντας ουσιαστικά ασφυξία στην αγορά.
• Σε πολλές περιπτώσεις τροποποιούν μονομερώς τους όρους δανεισμού αυξάνοντας δραματικά τα επιτόκια στο 8% με 10%.

Αυτό σημαίνει ότι η άντληση κεφαλαίου κίνησης ή η χρηματοδότηση υποχρεώσεων καθίσταται πλέον ασύμφορη.

• οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά δεν μπορούν να καλύψουν τις υποχρεώσεις τους.
• η συναλλακτική πίστη στο εμπόριο χάνεται.
• οι επιταγές αντικαθίστανται με μετρητά που δεν υπάρχουν και έτσι οι συναλλαγές εμποδίζονται, μεταφέροντας οξύτατο πρόβλημα στην παραγωγική διαδικασία που φθίνει.
• Οι εξαγωγικές επιχειρήσεις αγοράζουν πρώτες ύλες με αντικαταβολή, πωλούν με πίστωση, το δημόσιο είναι ασυνεπές απέναντί τους στην επιστροφή ΦΠΑ, με αποτέλεσμα την χρηματοδοτική αδυναμία της επιχείρησης.
• οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να διατηρήσουν τις θέσεις εργασίας, δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν τον δανεισμό τους.

Όπως προκύπτει από τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος από τα τέλη του 2011 μέχρι και τον Ιούνιο του 2012 τα συνολικά δάνεια προς τις επιχειρήσεις έχουν μειωθεί περισσότερο από 8 δισ. Ευρώ.

Τέσσερις στις δέκα αιτήσεις χρηματοδότησης απορρίπτονται από τις τράπεζες.

Η εικόνα της επιχειρηματικής πίστης στην Ελλάδα, σύμφωνα με έρευνα της Ιρλανδικής Κεντρικής Τράπεζας που δημοσιεύτηκε στους «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς», είναι η χειρότερη στην ευρωζώνη. Στη δεύτερη χειρότερη θέση βρίσκεται η Ιρλανδία.

Η Κεντρική Τράπεζα της Ιρλανδίας με βάση την παραπάνω έρευνα σήμανε συναγερμό, καθώς η δυσκολία πρόσβασης στον τραπεζικό δανεισμό αποτελεί το μεγαλύτερο εμπόδιο στην προσπάθεια ανάκαμψης κάθε οικονομίας που βρίσκεται σε κρίση.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες και χωρίς να έχει γίνει καμία συζήτηση για την ευθύνη διαχρονικά των διοικήσεων των Τραπεζών για τη σημερινή κατάσταση, χωρίς να έχει δημόσια διατυπωθεί ίχνος αυτοκριτικής για λάθη και παραλείψεις, καλούμαστε να υπερψηφίσουμε την περαιτέρω κεφαλαιακή ενίσχυση των Τραπεζών.

Σήμερα όμως, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, το ζήτημα της ανακεφαλαιοποίησης των πιστωτικών ιδρυμάτων αποτελεί εθνικό και ευρωπαϊκό στόχο που επιβάλλεται για τη σταθερότητα και την αποτελεσματικότερη λειτουργία του χρηματοπιστωτικού συστήματος και της οικονομίας γενικότερα.

Η σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος θωρακίζει την ελληνική οικονομία στο σύνολό της και αναμένεται να βοηθήσει σημαντικά στη χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας.

Πρέπει κατά συνέπεια να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις σταθεροποίησης της θέσης της χώρας στη ευρωζώνη, επιστροφής των καταθέσεων στις ελληνικές τράπεζες, ενδυνάμωσης της επιχειρηματικής εμπιστοσύνης και σταδιακής επανεκκίνησης της οικονομικής δραστηριότητας.

Με βάση αυτό το πλαίσιο έρχεται το παρόν νομοσχέδιο, του οποίου τα τρία από τα τέσσερα άρθρα είναι κύρωση νομοθετικών πράξεων.

Αναλυτικά σε κάθε άρθρο θα τοποθετηθώ στη συζήτηση επί των άρθρων. Θα επισημάνω, όμως, τα σπουδαιότερα σημεία των κυρώσεων κατ’ άρθρο.

Με τις διατάξεις του υπό ψήφιση νόμου:

Με το πρώτο άρθρο:

Κυρώνεται η από 19 Απριλίου 2012 Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου(ΠΝΠ) με τίτλο «Ρυθμίσεις θεμάτων κεφαλαιακής ενίσχυσης των πιστωτικών ιδρυμάτων» για να αντιμετωπιστούν τα κατεπείγοντα θέματα της κεφαλαιακής ενίσχυσης τους.

Η σημαντικότερη, ουσιαστικότερη μεταβολή είναι η αύξηση του κεφαλαίου του ταμείου χρηματοπιστωτικής σταθερότητας στα 50 δις έναντι των 10 δις, κατά εφαρμογή της κυρίας συνθήκης δανειακής διευκόλυνσης για τη χρηματοδότηση της χώρας μέσω του ευρωπαϊκού ταμείου χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και του μηχανισμού στήριξης της ελληνικής οικονομίας. Καταργείται ο στόχος της κερδοφορίας του πιστωτικού ιδρύματος, προκειμένου να επιτευχθεί η συμμετοχή του ταμείου χρηματοπιστωτικής σταθερότητας στο μετοχικό κεφάλαιο, καθώς λόγω της οικονομικής συγκυρίας αυτός ο στόχος της κερδοφορίας καθίσταται αβέβαιος ή ανέφικτος.

Επίσης, παρατείνεται ο χρόνος, που προβλέπεται στο επιχειρησιακό σχέδιο για την βιωσιμότητα του πιστωτικού ιδρύματος από τρία σε πέντε χρόνια.

Κατά την άποψή μου, ουσιώδης διάταξη είναι και η κατάργηση της απαγόρευσης μεταβίβασης μετοχών του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας σε τρίτους και η διαπραγμάτευσή τους στην οργανωμένη αγορά.

Με το δεύτερο άρθρο του υπό ψήφιση νόμου:

κυρώνεται η από 30 Απριλίου 2012 Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου.

Με τις διατάξεις της, ρυθμίζονται θέματα εφαρμογής μιας σειράς νόμων, που τακτοποιούν ζητήματα οφειλών, κυρίως της Δ.Ε.Η., ζητήματα του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων, ρευστότητας και λειτουργίας σε ναυτιλιακές εταιρείες οι οποίες εκτελούν δρομολόγια άγονων γραμμών, κανονίζει θέματα ΟΤΑ, όπου κατ' ουσίαν ρυθμίζεται το θέμα απαλλαγής των Δήμων από πρόσθετους φόρους, πρόστιμα, προσαυξήσεις και κάθε μορφής επιβαρύνσεις, υπό την προϋπόθεση ότι εξοφλούνται οι κύριες οφειλές στο σύνολό τους.

Με το τρίτο άρθρο του υπό ψήφιση νόμου:

κυρώνεται η από 29 Μαΐου 2012 Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου «Ρυθμίσεις θεμάτων δημοσίευσης οικονομικών εκθέσεων πιστωτικών ιδρυμάτων και θυγατρικών τους, οι οποίες δραστηριοποιούνται στο χρηματοοικονομικό τομέα», για την αντιμετώπιση του κατεπείγοντος θέματος της δημοσίευσης των οικονομικών εκθέσεων των πιστωτικών ιδρυμάτων και των θυγατρικών τους, οι οποίες δραστηριοποιούνται στο χρηματοοικονομικό τομέα.

Με το τέταρτο άρθρο του υπό ψήφιση νόμου:

Ρυθμίζονται θέματα του Υπουργείου Οικονομικών συναφή με τις κυρωθείσες με το παρόν σχέδιο νόμου ΠΝΠ και γενικότερα γίνονται νομοτεχνικές βελτιώσεις, οι οποίες κατά την άποψή μου είναι επιμέρους και θα τις συζητήσουμε αναλυτικά στην κατ’ άρθρο συζήτηση.

Επίσης κατετέθησαν τρείς τροπολογίες:

Η πρώτη θεσμοθετεί την απαγόρευση πρόσληψης συζύγων και συγγενών μέχρι δεύτερου βαθμού για το σύνολο των μελών της Κυβέρνησης και των υφυπουργών, υπακούοντας στο κοινό περί δικαίου αίσθημα αλλά και στις ιδιαίτερες συνθήκες που βιώνει η χώρα.

Η δεύτερη διευθετεί την καταβολή φόρου εισοδήματος, ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης και τέλους επιτηδεύματος, σε επτά ισόποσες δόσεις άνω των 300€ για οικογενειακό εισόδημα κάτω των 60.000€. Η ρύθμιση αφορά το 96% των νοικοκυριών.

Η Τρίτη τροπολογία ολοκληρώνει την ενσωμάτωση της Οδηγίας 2010/76/ΕΕ όσον αφορά στις κεφαλαιακές απαιτήσεις για το χαρτοφυλάκιο συναλλαγών καθώς και την εποπτεία των πολιτικών αποδοχών που εφαρμόζουν τα πιστωτικά ιδρύματα και οι εταιρείες παροχής επενδυτικών υπηρεσιών.

Το ποσό των 40 δισεκατομμυρίων είναι κατ' ουσίαν η μόνη οικονομική μεταβολή, που προκαλείται με το παρόν νομοσχέδιο. Αυτή, όμως, η μεταβολή δεν προκαλεί καμία αλλαγή στον προϋπολογισμό, διότι το ποσό αυτό είναι για την κάλυψη της αύξησης του κεφαλαίου του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, προέρχεται από την κύρια σύμβαση χρηματοδοτικής διευκόλυνσης, που έχει υπογράψει η χώρα με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, μέρος της οποίας προορίζεται για την ανακεφαλαίωση των Χρηματοπιστωτικών Ιδρυμάτων και συνεπώς δεν συνιστά νέα υποχρέωση.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Κατά το έτος 2008 –όταν είχαν γίνει εμφανείς οι συνέπειες της χρηματοπιστωτικής κρίσης- σε όλες τις χώρες του κόσμου αναπτύσσονταν έντονος προβληματισμός για τα σχέδια ενίσχυσης της ρευστότητας του πιστωτικού συστήματος.

Όλοι αναζητούσαν τη χρυσή τομή μεταξύ δύο στόχων:

Από τη μία πλευρά, η εμπλοκή του Δημοσίου στην ενίσχυση της ρευστότητας να μην λειτουργήσει ως αντικίνητρο για την αποτελεσματικότητα και τον ανταγωνισμό των πιστωτικών ιδρυμάτων. Διότι, ακριβώς, δεν έπρεπε να υπάρχει μόνιμη εξάρτηση των τραπεζών από εγγυήσεις και κεφάλαια του δημοσίου.

Από την άλλη πλευρά, επιδιώκονταν η χορήγηση δανείων από το πιστωτικό σύστημα με ανταγωνιστικούς όρους στους συναλλασσόμενους, δηλαδή τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Αυτή την ισορροπία αναζητούσαν τότε όλοι.

Αυτή η ισορροπία όχι μόνο δεν βρέθηκε αλλά έχει δραματικά επιδεινωθεί για όλους τους εμπλεκόμενους στο χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Η άσκηση της οικονομικής πολιτικής απαιτεί υπευθυνότητα.

Δεν μπορούμε να παραβλέπουμε τους περιορισμούς που υπάρχουν.

Δεν μπορούμε να παραβλέπουμε ούτε τις πραγματικές δυνατότητες της οικονομίας μας, ούτε φυσικά το διεθνές περιβάλλον, μέσα στο οποίο λειτουργεί.

Δεν μπορούμε να παραβλέπουμε την πραγματική κατάσταση των ελληνικών τραπεζών. Κατάσταση που πέρα από τα σοβαρά λάθη των ίδιων των τραπεζών, επιδεινώθηκε από τις ζημιές που επωμίσθηκαν λόγω του PSI και επωμίζονται από τα προβληματικά δάνεια που η ίδια η ύφεση της ελληνικής οικονομίας δημιουργεί.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στο τέλος του πρώτου τριμήνου, ο δείκτης των μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPLs) είχε διαμορφωθεί στο 18,5% υπερδιπλάσιο μέγεθος σε σύγκριση με την Ισπανία, που έφτανε το 9% στο τέλος Μαΐου.

Η ύφεση και τα διαδοχικά κύματα περικοπών του προϋπολογισμού στερούν από τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά τα μέσα για να αποπληρώσουν τα δάνειά τους.

Η Κυβέρνηση θα πρέπει όμως να αναζητήσει τρόπους με τους οποίους να εξασφαλίσει ότι η ρευστότητα θα φτάσει στην πραγματική οικονομία.

Πρέπει να θεσμοθετηθούν εκείνα τα χρηματοδοτικά εργαλεία που θα εξασφαλίζουν επαρκείς χρηματοδοτήσεις νοικοκυριών και επιχειρήσεων.

Γιατί μόνο έτσι μπορεί να μπει ένα τέλος στο φαύλο κύκλο της ύφεσης και να υπάρξει ανάκαμψη.

Παράλληλα θα πρέπει να υποχρεωθούν οι ενισχυόμενες τράπεζες ώστε να υπάρξουν οι αναγκαίες διευκολύνσεις στους δανειολήπτες που σήμερα λόγω της οικονομικής συγκυρίας έχουν σημαντικά προβλήματα.

Κύριε υπουργέ, να τω πω απλά και ξεκάθαρα:

Να απαιτήσετε. Να επιβάλετε ρυθμίσεις ανάσα για νοικοκυριά και επιχειρήσεις.

Είναι σημαντικό, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, τα πιστωτικά ιδρύματα να μπορούν να αξιοποιούν κάθε δυνατότητα ενίσχυσης των κεφαλαιακών τους αναγκών με ίδιους πόρους, στο μέτρο που αυτό είναι εφικτό και δεν επηρεάζει τη σταθερότητα του εγχώριου χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Με βάση τα παραπάνω πιστεύω ότι πρέπει αφ’ ενός να υπάρξουν ισχυρά κίνητρα στους ιδιώτες μετόχους να συμμετάσχουν στις αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου με ένα όριο ελάχιστης συμμετοχής, αφ’ ετέρου δε, πρέπει να διασφαλίζεται μεγάλη ευελιξία κινήσεων στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας για την μεταβίβαση των μετοχών που κατέχει. Σημειώνω ότι πρέπει να ληφθεί ειδική μέριμνα για την προστασία των μικρομετόχων.

Άλλωστε όπως προαναφέρθηκε η συμμετοχή του Ταμείου δεν γίνεται με σκοπό την απόκτηση του ιδιοκτησιακού ελέγχου αλλά με σκοπό την εξυγίανση των πιστωτικών ιδρυμάτων.

Ταυτόχρονα πρέπει να διασφαλιστεί ότι η ανακεφαλαιοποίηση θα πραγματοποιηθεί σε συντριπτικό ποσοστό με κοινές μετά ψήφου μετοχές.

Παράλληλα με την εκτέλεση του οικονομικού προγράμματος θα πρέπει να προχωρήσουν και διαπραγματεύσεις ώστε να ενταχθεί και η χώρα μας στη Συμφωνία για απευθείας ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM). Μια τέτοια απόφαση αντιλαμβανόμαστε όλοι ότι ίσως αποδειχθεί κομβική για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους, αφού ανοίγει το δρόμο για την αφαίρεση του ποσού της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών από το δημόσιο χρέος.

Άλλωστε η απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για αγορά κρατικών ομολόγων απεριόριστης αξίας και διάρκειας ενός έως τριών ετών, υπό προϋποθέσεις, δίνουν μια πραγματική ελπίδα για γρήγορη εξεύρεση αποτελεσματικών δρόμων εξόδου από την κρίση, υπό το πρίσμα της κοινοτικής αλληλεγγύης και μακριά από κοντόφθαλμους δογματισμούς.

Με τις παραπάνω σκέψεις εισηγούμαι την υπερψήφιση του Ν/Σ και η Κυβέρνηση στον εφαρμοστικό νόμο της ανακεφαλαιοποίησης να συμπεριλάβει τις προτάσεις και υποδείξεις που διατυπώθηκαν στην επιτροπή και θα συζητηθούν στην ολομέλεια καθώς και στον δημόσιο διάλογο που αναπτύσσεται αυτό το διάστημα.