Συμψηφισμός αμοιβαίων απαιτήσεων μεταξύ ευρύτερου δημόσιου τομέα και ιδιωτών

Σύμφωνα με το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο, βέβαιη και εκκαθαρισμένη χρηματική απαίτηση του οφειλέτη κατά του Δημοσίου, η οποία αποδεικνύεται με τελεσίδικη δικαστική απόφαση ή δημόσιο έγγραφο, συμψηφίζεται με βεβαιωμένα χρέη του οφειλέτη προς το Δημόσιο.

Ο συμψηφισμός αυτός είτε προτείνεται με δήλωση του οφειλέτη που υποβάλλεται στην αρμόδια Δ.Ο.Υ., είτε ενεργείται αυτεπάγγελτα με πράξη του προϊσταμένου της (άρθρο 83 Κ.Ε.Δ.Ε., όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 11 Ν. 3943/2011).

Στην ΠΟΛ. 1022/24-01-2012 που εξέδωσε το Υπουργείο Οικονομικών για την εφαρμογή του ως άνω άρθρου ορίζεται ρητά ότι προτείνονται προς συμψηφισμό ή συμψηφίζονται αυτεπάγγελτα τα χρέη που είναι βεβαιωμένα στο εν στενή εννοία Δημόσιο με απαιτήσεις του οφειλέτη που προέρχονται από το εν στενή εννοία Δημόσιο.

Επίσης, ορίζεται ρητά ότι δεν συμψηφίζονται σε καμία περίπτωση απαιτήσεις κατά του Δημοσίου με οφειλές που είναι βεβαιωμένες στις Δ.Ο.Υ. υπέρ τρίτων (π.χ. υπέρ ΝΑΤ, Ν.Π.Δ.Δ. Τράπεζας κλπ), καθώς επίσης δεν συμψηφίζονται οφειλές προς το Δημόσιο με απαιτήσεις του οφειλέτη κατά Ο.Τ.Α. (Δήμοι, Περιφέρειες), Ν.Π.Δ.Δ., Ο.Π.Α.Δ., Δημοσίων Επιχειρήσεων, Νοσοκομείων που έχουν μορφή Ν.Π.Δ.Δ. κλπ.

Ο συμψηφισμός, συνεπώς, επιτρέπεται μόνο σε περίπτωση που και οι δύο αμοιβαίες απαιτήσεις αφορούν το με στενή έννοια Δημόσιο, ενώ δεν προβλέπεται δυνατότητα συμψηφισμού σε περίπτωση που η μία ή και οι δύο αμοιβαίες απαιτήσεις αφορούν τον ευρύτερο δημόσιο τομέα (Ο.Τ.Α., ασφαλιστικούς φορείς και λοιπά Ν.Π.Δ.Δ., δημόσιες επιχειρήσεις, νομικά πρόσωπα Ο.Τ.Α. κλπ).

Η καθιέρωση της δυνατότητας συμψηφισμού αμοιβαίων ληξιπρόθεσμων απαιτήσεων μεταξύ του ευρύτερου δημόσιου τομέα και των ιδιωτών θα επιφέρει ιδιαίτερα σημαντικά οφέλη εκατέρωθεν και θα λειτουργήσει ανακουφιστικά αλλά και εξισορροπητικά στη ροή της οικονομίας. Επιβάλλεται για την τόνωση της αγοράς και την ενδυνάμωση της οικονομίας και επιτάσσεται από το άρθρο 5 παρ. 1 του Συντάγματος, που κατοχυρώνει την οικονομική ελευθερία και το δικαίωμα κάθε πολίτη να προγραμματίζει την οικονομική του δραστηριότητα βάσει της χρηστής διοίκησης.

Προκειμένου, όμως, η καθιέρωση του γενικευμένου μέτρου του συμψηφισμού να αποφέρει τα μέγιστα δυνατά οφέλη και να καταστεί συνεπώς αποτελεσματικό, πρέπει:

-          Να προβλεφθεί ότι υπόκεινται σε συμψηφισμό και οι ληξιπρόθεσμες οφειλές των ιδιωτών προς τον ευρύτερο δημόσιο τομέα, οι οποίες βρίσκονται σε διαδικασία ρύθμισης. Η πρόβλεψη αυτή καθίσταται επιτακτική, μετά την ψήφιση του Ν. 4152/2013, με τον οποίο δόθηκαν οι ζητούμενες δυνατότητες ρύθμισης οφειλών βεβαιωμένων σε Δ.Ο.Υ. και Τελωνεία, καθώς και ληξιπρόθεσμων οφειλών σε φορείς κοινωνικής ασφάλισης, πλην ΝΑΤ., ώστε όσοι κάνουν χρήση των διατάξεων αυτών να είναι σε θέση να αντιτάξουν τις ληξιπρόθεσμες οφειλόμενες δόσεις τους σε συμψηφισμό.

-          Να απλοποιηθεί, κατά το δυνατό, ο τρόπος με τον οποίο θα αποδεικνύεται «το βέβαιο και εκκαθαρισμένο» της απαίτησης του ιδιώτη κατά του Δημοσίου. Το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο απαιτεί για την απόδειξη του βέβαιου εκκαθαρισμένου της απαίτησης είτε τελεσίδικη δικαστική απόφαση είτε δημόσιο έγγραφο. Η τελεσίδικη δικαστική απόφαση, όμως, λόγω των γνωστών σημαντικών καθυστερήσεων απονομής της διοικητικής δικαιοσύνης, πολλές φορές καθίσταται ιδιαιτέρως δυσχερές να εξασφαλιστεί εγκαίρως. Από την άλλη πλευρά αποτελεί συνήθη πρακτική της διοίκησης να αναζητά τελεσίδικες δικαστικές αποφάσεις κα να μην αρκείται σε δημόσια έγγραφα, προκειμένου να προβεί σε συμψηφισμό.

-          Να προβλεφθεί η δυνατότητα συμψηφισμού απαιτήσεων των ομόρρυθμων εταίρων προσωπικών εταιρειών κατά του ευρύτερου δημόσιου τομέα με οφειλές των εταιρειών προς αυτό και αντιστρόφως. Οι ομόρρυθμοι εταίροι ευθύνονται προσωπικά για τα χρέη της εταιρείας και συνεπώς έχουν ίδιον όφελος αλλά και δικαίωμα για τέτοιου είδους συμψηφισμό. Επιπλέον, η πρόβλεψη αυτή συμβάλλει ακόμα περισσότερο στην ζητούμενη εξυγίανση των επιχειρήσεων.

1.- Προτίθεται να προβεί στις απαιτούμενες νομοθετικές πρωτοβουλίες, ώστε να καθιερωθεί η δυνατότητα συμψηφισμού αμοιβαίων ληξιπρόθεσμων οφειλών μεταξύ του συνόλου του ευρύτερου δημόσιου τομέα και των ιδιωτών;

2.- Με ποιους συγκεκριμένα όρους και προϋποθέσεις προβλέπεται να θεσπιστεί το μέτρο του συμψηφισμού και ποιες επακριβώς οφειλές προβλέπεται ότι θα περιλαμβάνει;

3.- Προτίθεται να συμπεριλάβει στη σχετική ρύθμιση και τις ληξιπρόθεσμες οφειλές των ιδιωτών που έχουν υπαχθεί σε ρύθμιση;

4.- Προτίθεται να απλοποιήσει τη διαδικασία απόδειξης του βέβαιου και εκκαθαρισμένου χαρακτήρα των απαιτήσεων των ιδιωτών, προκειμένου να μπορέσουν να τις αντιτάξουν σε συμψηφισμό;

5.- Προτίθεται να συμπεριλάβει ειδική ρύθμιση για τη δυνατότητα συμψηφισμού αμοιβαίων ληξιπρόθεσμων απαιτήσεων ή οφειλών ομόρρυθμων εταίρων κατά ή προς τον ευρύτερο δημόσιο τομέα με αντίστοιχες απαιτήσεις ή οφειλές των προσωπικών εταιρειών στις οποίες είναι εταίροι;