Εισηγήτρια στη συνεδρίαση της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Ισότητας και Δικαιωμάτων του Ανθρώπου με Θέμα: "Προάσπιση των Δικαιωμάτων του Παιδιού"

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ με Θέμα: «ΠΡΟΑΣΠΙΣΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ»

Η επιτροπή Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ασχολήθηκε από την έναρξη της τρέχουσας Κοινοβουλευτικής περιόδου με εξαιρετικά σημαντικά ζητήματα που άπτονται των Δικαιωμάτων του Παιδιού.

Ακούσαμε αρμόδιους από την Πολιτεία φορείς όπως:

·  Τον Υφυπουργό Δημόσιας Τάξης

·  Τον Υφυπουργό Κοινωνικής Πρόνοιας

·  Την Γενική Γραμματέα Ισότητας

·  Τον Γενικό Γραμματέα του Υπ. Δικαιοσύνης

·  Τον  Συνήγορο του Παιδιού

·  Τον πρόεδρο του Ινστιτούτου Μεταναστευτικής Πολιτικής

Ακούσαμε Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις όπως:

·  Τον Πρόεδρο του Εθελοντικού Οργανισμού «Χαμόγελο του Παιδιού»

·  Την Πρόεδρο του Κέντρου Ερευνών Ρίζες

Στόχος της παρούσας εισήγησης είναι η κωδικοποίηση όσων ελέχθησαν και θα προσπαθήσω όσο μπορώ συνοπτικότερα να σας παρουσιάσω την πληρότητα της Νομοθεσίας μας σε σχέση με την Προστασία των δικαιωμάτων του Παιδιού και την σχετική ενσωμάτωση όσων απορρέουν από τις Διεθνείς Συμβάσεις και το Ευρωπαϊκό Δίκαιο. Επίσης θα εξετάσω την τήρηση τον σεβασμό και την εφαρμογή του Νομοθετικού μας πλαισίου από τους εμπλεκόμενους με το παιδί φορείς και θα προχωρήσω στην διατύπωση προτάσεων όπου θεωρώ ότι αυτό είναι εφικτό και υπάρχει συναντίληψη.

Η Χώρα μας έχει Κυρώσει:

·   τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού (ν. 2101/1992)

·   τη Συνθήκη της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας που αφορά την παρεμπόδιση και λήψη μέτρων για την εξάλειψη των χειρότερων Μορφών Παιδικής Εργασίας (ν.2918/2001)

·   το Προαιρετικό Πρωτόκολλο της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού, σχετικά με την εμπορία παιδιών, την παιδική πορνεία και παιδική πορνογραφία (ν.3625/2007)
 

Η Χώρα μας έχει υπογράψει αλλά δεν έχει κυρώσει:

·   το Πρωτόκολλο των Ηνωμένων Εθνών για την πρόληψη την καταστολή και καταδίκη της παράνομης διακίνησης Ανθρώπων κυρίως γυναικών και παιδιών

·   τη Συνθήκη του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των ανθρώπων με αναπηρίες

·   τη Συνθήκη της Χάγης για την Προστασία των παιδιών και τη συνεργασία για τις διακρατικές Υιοθεσίες
 

Συζητείται στην αρμόδια επιτροπή και είναι προς κύρωση η Συνθήκη της Λισσαβώνας στην οποία συμπεριλαμβάνεται και επίσης κυρώνεται ο Χάρτης Θεμελιωδών δικαιωμάτων της Ε.Ε., όπως αυτός προσαρμόσθηκε τον Δεκέμβριο του 2007. Στο άρθρο 24 του Χάρτη γίνεται ειδική αναφορά στα δικαιώματα του παιδιού, στο δικαίωμα καλής διαβίωσης, στην ελευθερία έκφρασης της γνώμης του, στο καθήκον των Αρχών να ενεργούν με γνώμονα το υπέρτατο συμφέρον του παιδιού, στο δικαίωμα του παιδιού να διατηρεί προσωπικές σχέσεις και με τους δύο γονείς εφ’ όσον είναι προς το συμφέρον του.

Επίσης στο πλαίσιο της εισήγησης έχει ληφθεί υπόψη και το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 16^ης Ιανουαρίου 2008 σχετικά με την στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ενώσεως για τα Δικαιώματα του Παιδιού.
 

Στο Άρθρο 3 της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού, προβλέπεται ότι σε όλες τις αποφάσεις που αφορούν τα παιδιά, είτε αυτές λαμβάνονται από δημόσιους ή ιδιωτικούς οργανισμούς κοινωνικής προστασίας, είτε από τα δικαστήρια, τις διοικητικές αρχές ή από τα νομοθετικά όργανα, πρέπει να λαμβάνεται πρωτίστως υπ’ όψη το συμφέρον του παιδιού.
Η πολιτεία υποχρεούται να εξασφαλίζει στο παιδί την αναγκαία για την ευημερία του προστασία και φροντίδα, λαμβάνοντας υπόψη τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των νόμιμα υπευθύνων γι’ αυτό, και παίρνει για το σκοπό αυτόν όλα τα κατάλληλα νομοθετικά και διοικητικά μέτρα.

Η πολιτεία υποχρεούται να μεριμνά και να ελέγχει ώστε η λειτουργία των οργανισμών, των υπηρεσιών και των ιδρυμάτων που αναλαμβάνουν παιδιά και οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για την προστασία τους να είναι σύμφωνη με τους κανόνες που έχουν θεσπιστεί, στον τομέα της ασφάλειας, της υγείας στον αριθμό και στην καταλληλότητα του προσωπικού τους.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο ψήφισμά του, συμβαδίζει και αυτό με τη σειρά του με όλα τα παραπάνω και επιπροσθέτως τονίζει την επιτακτική ανάγκη για διαφοροποιημένη συνεκτίμηση των αναγκών των παιδιών. Στο πλαίσιο αυτό κατάλληλο παράδειγμα διαφοροποιημένης κλίμακας είναι η έκθεση αριθ. 7 του ερευνητικού κέντρου INNOCENTI της UNICEF με έξι διαστάσεις της ευημερίας των παιδιών:

·     της υλικής ευημερίας,

·     της υγείας και της ασφάλειας,

·     της εκπαιδευτικής ευημερίας,

·     οικογενειακών και άλλων σχέσεων με συνομηλίκους,

·     μορφών συμπεριφοράς και κινδύνων

·     και υποκειμενικής ευημερίας·

Το ζήτημα της υποκειμενικής ευημερίας μπορούμε να το προσεγγίσουμε με βάση και τη διαβούλευση που πραγματοποιήθηκε, στις αρχές του 2007, από την οργάνωση "Σώστε τα παιδιά" (Save the Children) και την οργάνωση Plan International με τη συμμετοχή χιλίων περίπου παιδιών, και η οποία έδειξε ότι τα ζητήματα που τα παιδιά θεωρούν προτεραιότητα είναι η άσκηση βίας εναντίον τους, οι διακρίσεις, ο κοινωνικός αποκλεισμός και ο ρατσισμός, οι επιπτώσεις των ναρκωτικών, του αλκοόλ και του καπνίσματος, η εκπόρνευση και η εμπορία, καθώς και η προστασία του περιβάλλοντος.

Επειδή η πολυεπίπεδη προσέγγιση που υπαγορεύουν οι παραπάνω άξονες δεν είναι εφικτή λόγω χρόνου, θα προσεγγίσω τους κυριότερους, κατά τη γνώμη μου, άξονες άσκησης πολιτικών προάσπισης των Δικαιωμάτων του Παιδιού, ακόμη και αν δεν αναλύθηκαν εκτενώς στην επιτροπή μας.

Το δικαίωμα στην εκπαίδευση είναι θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα και για αυτό θα μου επιτρέψετε να ξεκινήσω από την αναφορά μου στο κεφάλαιο παιδί και εκπαίδευση.

Το 2000 το ποσοστό του πληθυσμού της Ε.Ε. που είχε εγκαταλείψει πρόωρα το σχολείο ήταν 20%. Γι’ αυτό το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Λισσαβόνας έθεσε στόχο έως το 2010 να έχει μειωθεί τουλάχιστον στο μισό το ποσοστό των ατόμων που εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο, σε σχέση με το ποσοστό του 2000, δηλαδή ο μέσος όρος της μαθητικής διαρροής να είναι ίσος ή μικρότερος του 10%.

Στην Ελλάδα σύμφωνα με ενημερωτικό σημείωμα του ΥΠΕΠΘ τον Ιανουάριο του 2007 η μαθητική διαρροή στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση είχε σχεδόν εκμηδενιστεί στη χώρα μας, η μαθητική διαρροή στο Γυμνάσιο ανερχόταν στο 6,09% (γενιά μαθητών 2000-01) ενώ στο Ενιαίο Λύκειο η μαθητική διαρροή ήταν σχετικά μικρή 3,32%. Το αντίστοιχο μέγεθος στα ΤΕΕ ήταν 20,28% δηλαδή υπερεξαπλάσιο. Επισημαίνεται όμως ότι υπάρχει ένα μικρό ποσοστό παιδιών που θα έπρεπε να εγγράφεται στο εκπαιδευτικό σύστημα και δεν παρουσιάζεται ποτέ στο σχολείο. Τα παιδιά αυτά ανήκουν κυρίως σε ιδιαίτερες κοινωνικές ομάδες (πχ. αθίγγανοι, μετανάστες κτλ.). Η σημερινή μαθητική διαρροή στο γυμνάσιο, συγκρινόμενη με εκείνη των αρχών της δεκαετίας του 1980, εμφανίζει μεγάλη μείωση, ενώ τα τελευταία χρόνια παρατηρείται επιβράδυνση του πτωτικού της ρυθμού. Επίσης είναι ενδεικτικό ότι τα υψηλότερα ποσοστά μαθητικής διαρροής παρουσιάζονται σε νησιωτικές περιοχές (νησιά του Αιγαίου Β.Αιγαίο (6,91%),Ν.Αιγαίο(6,65%) και την Κρήτη(8,34%)-περιοχές τουριστικά αναπτυγμένες στις οποίες τα παιδιά αφήνουν το σχολείο για να ασχοληθούν στις οικογενειακές τουριστικές επιχειρήσεις αλλά και σε περιοχές της Ανατολικής Μακεδονίας και της Θράκης(9,64%), περιοχές με ιδιαιτερότητα λόγω των μειονοτικών μονάδων.

Παρά τη μείωση της μαθητικής διαρροής τα τελευταία χρόνια (στοιχεία Παρατηρητηρίου Μετάβασης του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου) και επειδή εξακολουθεί ένα μεγάλο ποσοστό των μαθητών που εγγράφονται στα Γυμνάσια να μη φοιτά καθόλου ή να διακόπτει τη φοίτηση, το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων λαμβάνει συγκεκριμένα μέτρα για να αντιμετωπίσει το φαινόμενο:

1.  Έχει συστήσει το «Παρατηρητήριο Μετάβασης» το οποίο λειτουργεί στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο με στόχο, μεταξύ άλλων, την έρευνα, τη συλλογή και επεξεργασία των στοιχείων της μαθητικής διαρροής, αλλά και τον εντοπισμό των βασικών της αιτίων.

2.  Λαμβάνονται ουσιαστικά μέτρα για την αντιμετώπισή της σχολικής αποτυχίας με καλύτερα προγράμματα και βιβλία, με περιορισμό της διδακτέας ύλης, με την εισαγωγή καινοτόμων δράσεων που είναι απαραίτητες για την επιτυχή σχολική φοίτηση και την ενίσχυση της αυτοεκτίμησης και του «αδύναμου» μαθητή, γεγονός που επιτρέπει την περαιτέρω παραμονή του στο σχολείο.

3.  Με την εφαρμογή του θεσμού της ενισχυτικής διδασκαλίας στηρίζονται οι «αδύνατοι» γενικά μαθητές, ώστε να αντιμετωπίζουν τα οποιαδήποτε ιδιαίτερα μαθησιακά τους προβλήματά και να μην εγκαταλείπουν τα σχολείο.

4.  Για την ένταξη και ενσωμάτωση των αλλοδαπών μαθητών λειτουργούν Αυτοτελείς Τάξεις Υποδοχής, Φροντιστηριακά Τμήματα και Διαπολιτισμικά σχολεία.

5.  Για την εκπαίδευση των παιδιών Ρομά και την ένταξή τους στο σχολείο εφαρμόσθηκαν ειδικά προγράμματα με θεαματικά αποτελέσματα, αφού το ποσοστό της μαθητικής διαρροής στην κατηγορία αυτή των μαθητών από 75% μειώθηκε στο 24% σύμφωνα με στοιχεία του ΥΠΕΘΟ.

6.  Με τον θεσμό των Σχολείων Δεύτερης Ευκαιρίας δόθηκε η ευκαιρία της επιστροφής στο σχολείο των νέων εκείνων που το εγκατέλειψαν πρόωρα.

Σύμφωνα με την δημοσιευμένη το 2007 έκθεση του Συνηγόρου του Παιδιού αίτημα των μαθητών, ιδίως της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, που θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη τόσο από εκπαιδευτικούς όσο -κυρίως - από τους γονείς, είναι η μείωση της ασκούμενης πίεσης για βαθμούς και η μεγαλύτερη έμφαση στην ουσία και την απόλαυση της εκπαιδευτικής εμπειρίας. Το σχολείο πρέπει να γίνει περισσότερο ελκυστικό και να δίνει ευκαιρίες συμμετοχής, επικοινωνίας αλλά και χαλάρωσης - εκτόνωσης, ώστε οι μαθητές να μπορούν να αναπτύσσουν απρόσκοπτα την προσωπικότητα, τις δεξιότητες και τα ενδιαφέροντα τους.

Όπως αναφέρθηκα και προηγουμένως παρ’ όλη τη μείωση της σχολικής διαρροής εξακολουθεί να υφίσταται ένας πολύ σημαντικός αριθμός παιδιών Ρομά που δεν φοιτούν καθόλου στο σχολείο ή το εγκαταλείπουν πολύ σύντομα, πριν την ολοκλήρωση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης.

Σύμφωνα με έρευνα του 2001 για λογαριασμό της UNICEF στην Ελλάδα, αν και το 68,2% των ερωτηθέντων Ρομά δήλωσε ότι η εκπαίδευση είναι καλή για τα παιδιά, καθώς μπορεί να μειώσει τη φτώχεια, εν τούτοις δήλωσε επίσης ότι είναι δύσκολο για τα παιδιά τους να παρακολουθούν σχολείο.

Το 36,7% θεωρούσε ότι οι ρατσιστικές διακρίσεις και η κοινωνική απομόνωση που αντιμετωπίζουν τα παιδιά τους στο σχολείο αποτελούν τη μεγαλύτερη δυσκολία. Παρ’ όλα αυτά όμως, 85% υποστήριξε ότι καλύτερη εκπαίδευση θα τους βοηθούσε στην εύρεση καλύτερων θέσεων εργασίας.

Η πρώτη μεγάλης κλίμακας εκπαιδευτική πρωτοβουλία με στόχο τους Ρομά ήταν, το 1997, το πρόγραμμα «Εκπαίδευση Τσιγγανοπαίδων», το οποίο συγχρηματοδοτήθηκε από διαρθρωτικά προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ακολούθησε, το 2004,το πρόγραμμα «Ένταξη των Τσιγγανοπαίδων στο Σχολείο». Σκοπός του προγράμματος ήταν η ένταξη των παιδιών Ρομά στο γενικό εκπαιδευτικό σύστημα μέσω της βελτίωσης των ποσοστών εγγραφής και παρακολούθησης, καθώς και η ανάπτυξη σχολικών εγχειριδίων με στοιχεία από τον πολιτισμό των Ρομά, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν από μαθητές Ρομά. Παράλληλα, το πρόγραμμα αποσκοπεί και στη βελτίωση της πολιτισμικής ευαισθητοποίησης των δασκάλων οι οποίοι διδάσκουν σε μαθητές Ρομά.

Όπως προανέφερα σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Παιδείας η εφαρμογή των παραπάνω προγραμμάτων μείωσε το ποσοστό μαθητικής διαρροής από το 75% στο 24%.

Ταυτόχρονα το Υπουργείο Παιδείας εγκαινίασε το 2000 την «Κάρτα Μετακινούμενου Μαθητή», με την οποία οι μαθητές Ρομά μπορούσαν να εγγραφούν σε σχολεία χωρίς άλλα δικαιολογητικά διότι σημαντικός αριθμός παιδιών Ρομά δεν μπορούσε να εγγραφεί στα σχολεία λόγω έλλειψης των απαραίτητων δικαιολογητικών καθώς και ιατρικών πιστοποιητικών εμβολιασμού.

Από το 2002 και έπειτα, οι οικογένειες Ρομά μπορούν να επωφεληθούν από ένα χρηματικό επίδομα που απευθύνεται σε οικογένειες με ετήσιο εισόδημα κάτω των 3,000 Ευρώ. Το χρηματικό αυτό επίδομα συνίσταται σε ένα ετήσιο σχολικό βοήθημα 300 Ευρώ για κάθε παιδί που εγγράφεται στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Επειδή όμως παρατηρήθηκε ότι μετά την καταβολή του χρηματικού βοηθήματος που δίνεται με την εγγραφή των παιδιών τους στο σχολείο και λειτουργεί και ως κίνητρο στους γονείς, τα παιδιά δεν συνέχιζαν την σχολική χρονιά ο Συνήγορος του Παιδιού προτείνει να μην καταβάλλεται εφάπαξ στην αρχή του έτους, αλλά τμηματικά.

Οφείλουμε να επιμείνουμε σε μια εκπαιδευτική πολιτική εναρμονισμένη με το άρθρο 105 του ψηφίσματος λαμβάνοντας μέτρα τερματισμού των διακρίσεων της απομόνωσης, του κοινωνικού αποκλεισμού για παιδιά Ρομά ή ανήκοντα σε άλλες μειονότητες. Ειδική προσχολική αγωγή, ευαισθητοποίηση και υποστήριξη των γονέων, εμβολιασμοί, δημιουργία τμημάτων σχολικής προετοιμασίας /υποδοχής, όταν διαπιστώνεται η ανάγκη τους, και διαρκής παρακολούθηση και επικοινωνία με τις οικογένειες στη διάρκεια της χρονιάς, ώστε να αποφεύγεται η   σχολική διαρροή των μαθητών, οφείλουν να είναι σταθερός άξονας δράσης της πολιτείας.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή και Ελληνική Νομοθεσία το δικαίωμα στην εκπαίδευση και την κατάρτιση είναι θεμελιώδες κοινωνικό δικαίωμα, ανεξαρτήτως της κοινωνικής και εθνοτικής καταγωγής του παιδιού ή των γονέων του γι’ αυτό και η μελλοντική στρατηγική θα πρέπει να αναγνωρίζει το δικαίωμα στην εκπαίδευση με βάση τις ίσες ευκαιρίες και την έλλειψη διακρίσεων.

Πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην ενσωμάτωση στα σχολικά προγράμματα, υλικού για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις κοινές αξίες στις οποίες εδράζεται η ιδιότητα του ενεργού πολίτη και να αντιμετωπιστούν με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα τα ζητήματα που σχετίζονται με τις διακρίσεις, την κοινωνική ποικιλομορφία, τη διδασκαλία της ανεκτικότητας στα σχολεία.

Στο πλαίσιο αυτής της πολιτικής του το ΥΠ.Ε.Π.Θ. για την ένταξη και ενσωμάτωση των αλλοδαπών μεταναστών μαθητών λειτούργησε Αυτοτελείς Τάξεις Υποδοχής, Φροντιστηριακά Τμήματα και υιοθέτησε μια νέα μορφή εκπαίδευσης, τη διαπολιτισμική εκπαίδευση με σκοπό την οργάνωση και λειτουργία σχολικών μονάδων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για την παροχή εκπαίδευσης σε νέους με εκπαιδευτικές κοινωνικές, πολιτιστικές ή μορφωτικές ιδιαιτερότητες.

Στα σχολεία διαπολιτισμικής εκπαίδευσης εφαρμόζονται τα προγράμματα των αντιστοίχων δημοσίων σχολείων, τα οποία προσαρμόζονται στις ιδιαίτερες εκπαιδευτικές, κοινωνικές, πολιτιστικές ή μορφωτικές ανάγκες των μαθητών τους.
Τα σχολεία αυτά συνεχώς θα αυξάνονται, εγγυώνται την ισότητα των ευκαιριών για όλους τους μαθητές χωρίς διακρίσεις και διαποτίζουν το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα με σύγχρονες παιδαγωγικές αντιλήψεις Σε ολόκληρη τη χώρα λειτουργούν 13 δημοτικά, 9 Γυμνάσια και 4 Λύκεια, δηλαδή 26 διαπολιτισμικά σχολεία, καθώς και 322 τάξεις υποδοχής. Για να χαρακτηριστεί ένα σχολείο διαπολιτισμικό θα πρέπει ο αριθμός των παλιννοστούντων και / ή αλλοδαπών μαθητών να πλησιάζει το 45% του συνολικού αριθμού. Σύμφωνα με στοιχεία του Ινστιτούτου Παιδείας ομογενών (ΙΠΟΔΕ) στο Λεκανοπέδιο Αττικής φοιτούν μαθητές από 75 χώρες του κόσμου.

Τα παιδιά των μεταναστών και των προσφύγων είναι αναγκαίο να τυγχάνουν όλων των δικαιωμάτων που προκύπτουν από τις διεθνείς συμβάσεις. Γι’ αυτό όσον αφορά διαδικασίες που αφορούν την άσκηση αυτών των δικαιωμάτων, όπως η εκπαίδευση, η κοινωνική πρόνοια, η υγεία, η άθληση, η ληξιαρχική πράξη γέννησης τους πρέπει να γίνεται δεκτή από όλες τις υπηρεσίες ως έγγραφο ισοδύναμο προς το ‘πιστοποιητικό γέννησης’.

Σταθερή μέριμνα και βασική υποχρέωση της Πολιτείας είναι η πρόσβαση στην εκπαίδευση των παιδιών με αναπηρία ώστε να είναι πάντοτε σε θέση να απολαμβάνουν των δικαιωμάτων τους, να αποφεύγεται κάθε μορφή διάκρισης και να προωθείται η σχολική, κοινωνική και επαγγελματική ένταξή τους, σε κάθε φάση του βίου τους· Η εφαρμογή ενός εξειδικευμένου προγράμματος σχολικής εκπαίδευσης που θα προωθεί την ενσωμάτωσή τους στην κοινωνία μέσω της κοινής εκπαίδευση παιδιών με αναπηρίες, διασφαλίζοντας έτσι την ομαλή κοινωνική ένταξή τους ήδη από το σχολείο και ενισχύοντας την ανεκτικότητα των υγιών, αρτιμελών, παιδιών έναντι της αναπηρίας και των κοινωνικών ανισοτήτων.

Βάσει του Ν. 1566/85 η εκπαίδευση των παιδιών με αναπηρία καθίσταται υποχρεωτική μόνο όταν το κράτος έχει τη δυνατότητα να την παρέχει. Με τον ν. 2817/2000 για την «Εκπαίδευση των ατόμων με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες» δίνεται σαφές περιεχόμενο στην ειδική αγωγή, δίχως όμως και αυτός να άρει τη μη υποχρεωτικότητά της. Η αδυναμία της Πολιτείας να παρέχει υποχρεωτικά εκπαίδευση στα παιδιά με ιδιαιτερότητες συνιστά κατάφωρη παραβίαση των δικαιωμάτων τους και διάκριση σε βάρος τους.

Ο υπουργός Παιδείας έδωσε στη δημοσιότητα προτεινόμενο Νόμο Πλαίσιο με τίτλο “Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση για τη διασφάλιση ίσων Ευκαιριών στα άτομα με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες” όπου για πρώτη φορά εισάγεται ρητά η υποχρεωτικότητα στην ειδική Αγωγή.

Επίσης προβλέπονται:

·  Η Συνεκπαίδευση στο Γενικό Σχολείο για όλους τους μαθητές με οριακές ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, διασφαλίζοντας έτσι την ομαλή κοινωνική ένταξη τους ήδη από το σχολείο και ενισχύοντας την ανεκτικότητα των αρτιμελών, υγιών παιδιών απέναντί τους.

·  Σχολικές μονάδες ειδικής Αγωγής για τους μαθητές με μεγαλύτερες δυσκολίες.

·  Επαναπροσδιορισμός και μετονομασία του θεσμού των Κέντρων Διάγνωσης Αξιολόγησης Υποστήριξης (ΚΔΑΥ) σε Κέντρα διαφοροδιάγνωσης, Διάγνωσης και Υποστήριξης Ειδικών Εκπαιδευτικών Αναγκών (ΚΕΔΔΥ) επεκτείνοντας τις δραστηριότητες του εκτός από το σχεδιασμό των προσαρμοσμένων εξατομικευμένων προγραμμάτων διδακτικής υποστήριξης και στην παροχή υποστηρικτικών υπηρεσιών ειδικής παρέμβασης. Επίσης εισάγει το θεσμό παροχής συμβουλευτικών και υποστηρικτικών υπηρεσιών από τα ΚΕΔΔΥ, στους συμμετέχοντες στην εκπαιδευτική διαδικασία καθώς και στους γονείς και στους κηδεμόνες τους.

·  Εισάγει το θεσμό της Ειδικής Διαγνωστικής Επιτροπής Αξιολόγησης ή ΕΔΕΑ, σε όλες τις σχολικές μονάδες ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης, η οποία παρακολουθεί και αξιολογεί την πρόοδο των μαθητών με ειδικές ανάγκες.

·  Εισάγει το θεσμό τμημάτων «πρώιμης παρέμβασης» στα νηπιαγωγεία ΕΑΕ, για παιδιά προσχολικής ηλικίας (Άρθρο 7, παρ. 1αι) ,ώστε αν κάποια παιδιά έχουν πρόβλημα ,τους δίνεται η δυνατότητα να το αντιμετωπίσουν άμεσα και από μικρή ηλικία.

·  Εισάγει την αντιστοίχηση και την ισοτιμία όλων των βαθμίδων των σχολείων ειδικής αγωγής της προσχολικής, πρωτοβάθμιας, δευτεροβάθμιας, προεπαγγελματικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης με τα αντίστοιχα σχολεία της γενικής Εκπαίδευσης, αλλά εισάγει και την ισοτιμία των διπλωμάτων και των συνεπαγόμενων επαγγελματικών δικαιωμάτων των ειδικών ΕΠΑΛ (επαγγελματικών λυκείων) και ΕΠΑΣ (επαγγελματικών σχολών) ειδικής Αγωγής, με τα αντίστοιχα διπλώματα και επαγγελματικά δικαιώματα των γενικών Επαγγελματικών Λυκείων και Επαγγελματικών Σχολών καλύπτοντας όλα τα ζητούμενα από τα διεθνή κείμενα για ίσες ευκαιρίες και έλλειψη διακρίσεων αλλά και την ποικιλοτρόπως εκπεφρασμένη ευαισθησία των διεθνών συνθηκών για σεβασμό των παιδιών με αναπηρία και τη διασφάλιση του δικαιώματος τους για επαγγελματική και κοινωνική ένταξη .

·  Αναπτύσσει δομές εκπαιδευτικής υποστήριξης παιδιών με πολλαπλές αναπηρίες με έμφαση τον αυτισμό και τη νοητική στέρηση.(χρηματοδοτεί σημαντικές δράσεις υποστηρικτικής τεχνολογίας για τον άνθρωπο, με τη συνεργασία του ΑΠΘ, όπως τα έργα smart eyes(έξυπνο φορητό σύστημα πλοήγησης των ατόμων με προβλήματα όρασης στην πόλη το οποίο θα βοηθήσει να αυτονομηθούν τυφλοί και αμβλύωπες με χαμηλή όραση), sign 2 Talk (προηγμένος φορητός μετατροπέας της ελληνικής νοηματικής γλώσσας σε φωνή και αντίστροφα ο οποίος θα βοηθήσει τα άτομα με προβλήματα ακοής να αυτονομηθούν, Noesis (καινοτόμο εκπαιδευτικό περιβάλλον το οποίο θα βοηθήσει παιδιά με προβλήματα αυτισμού. Το αυτιστικό παιδί συνδέεται μέσω της τεχνολογίας με τους εκπαιδευτικούς αλλά και με τους γονείς του με μια μορφή εξατομικευμένης ανάδρασης ως προς την εκπαιδευτική διαδικασία).

·  Προετοιμάζει και παραδίδει μελέτες (μέσω του Οργανισμού σχολικών κτιρίων) σε όλες τις νομαρχίες της χώρας που αφορούν τις προδιαγραφές προσβασιμότητας από μαθητές με αναπηρία, όλων των σχολείων γενικής εκπαίδευσης.

Επίσης εξελίσσεται σύμφωνα με το υπουργείο Παιδείας το πρόγραμμα κατασκευής 56 σχολικών μονάδων ειδικής αγωγής όλων των βαθμίδων σε όλη την Ελλάδα (12 έχουν παραδοθεί , οι επόμενες 11 θα παραδοθούν εντός του 2008 και κάποιες στις αρχές του 2009,οι 22 βρίσκονται στο στάδιο της μελέτης και οι 11 υπόλοιπες στο στάδιο του προγραμματισμού).

Τα παιδιά με ειδικές ανάγκες που συμμετέχουν στην εκπαιδευτική διαδικασία αντιμετωπίζουν προβλήματα προσβασιμότητας στα σχολικά κτίρια, έλλειψη εξειδικευμένου εκπαιδευτικού προσωπικού ακόμα και στα ειδικά σχολεία, έλλειψη τεχνολογικών βοηθημάτων και εκπαιδευτικού υλικού προσαρμοσμένου ανά κατηγορία αναπηρίας καθώς και σημαντική ενίσχυση των διατιθέμενων πιστώσεων.

Βία-Παραβατικότητα ανηλίκων

Δυστυχώς, το φαινόμενο της παραβατικότητας ανηλίκων με ανήλικους δράστες και ως επί το πλείστον ανήλικα θύματα αυξάνεται, γεγονός που απαιτεί εγρήγορση και άμεση δράση. Θεωρώ ως πρωταρχικό στόχο όλων μας την πρόληψη παρόμοιων φαινομένων. Σε κάθε σχεδιασμό προληπτικών μέτρων βασικές συνιστώσες είναι το σχολείο, η οικογένεια και οι κοινωνικές υπηρεσίες για στήριξη των οικογενειών.

Στα πλαίσια του σχολείου πρέπει να γίνεται συνεχής επιμόρφωση των εκπαιδευτικών για την αντιμετώπιση περιστατικών βίας .Τα ταχύρρυθμα σεμινάρια που γίνονται με θέμα την αντιμετώπιση της νεανικής παραβατικότητας και της εντεινόμενης σχολικής βίας πρέπει όχι μόνο να συνεχιστούν αλλά και να πολλαπλασιαστούν. Επίσης οι συμβουλευτικοί σταθμοί νέων που έχουν ως σκοπό τη στήριξη τόσο των παιδιών με προβλήματα ή με παραβατική συμπεριφορά όσο και των οικογενειών τους πρέπει να καλύψουν τις υπάρχουσες ανάγκες και να στελεχωθούν με άρτια ειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό. Πρέπει επίσης να συνεχιστεί η εκπόνηση προγραμμάτων υγείας με θέματα σχετικά με τη βία ,τα ναρκωτικά κλπ. τα αποτελέσματα των οποίων πρέπει να γίνονται κτήμα της σχολικής κοινότητας μέσω ανακοινώσεων αλλά και διάφορων εκδηλώσεων ώστε να γίνεται συζήτηση και να αναπτύσσεται προβληματισμός μεταξύ των νέων παιδιών πάνω στις συγκεκριμένες καταστάσεις.

Σε σωστή κατεύθυνση βρίσκεται και η πρόταση της ΕΕ για θέσπιση ασφαλών, προσπελάσιμων και εμπιστευτικών μηχανισμών, μέσω των οποίων όλα τα παιδιά και όσα βρίσκονται σε ιδρύματα πρόνοιας και σωφρονισμού, θα μπορούν να καταγγέλλουν περιστατικά βίας εις βάρος τους ή εις βάρος άλλων παιδιών.

Όσον αφορά τα μέτρα για την τιμωρία ανήλικων παραβατών, θεωρώ απαραίτητη την εναρμόνιση τους με το σήμερα. Ιδιαίτερα χρήσιμο μέτρο εναλλακτικό της φυλάκισης θεωρώ την κοινωφελή εργασία, η οποία μπορεί να συμβάλλει στην κοινωνική επανένταξη του νέου διδάσκοντας του την αξία της κοινωνικής προσφοράς .

Δυστυχώς στη χώρα μας υπάρχουν προβλήματα χώρων για να εγκλειστούν οι νέοι με ήπια παραβατικότητα, γεγονός το οποίο πρέπει να καλυφθεί άμεσα με τη δημιουργία κατάλληλων ιδρυμάτων. Στα ιδρύματα αυτά οι νέοι πρέπει να εκπαιδεύονται και να ετοιμάζονται τόσο από πρακτικής απόψεως - με την απόκτηση κατάλληλων γνώσεων- όσο και από ψυχολογικής για την μελλοντική κοινωνική και επαγγελματική τους ένταξη.

Γενικότερα, το θέμα της εκπαίδευσης των ανήλικων παραβατών είναι μείζονος σημασίας. Δυστυχώς μόνο στο ειδικό κατάστημα κράτησης της Αυλώνας λειτουργεί σχολείο. Τα άλλα καταστήματα (Κασσαβετείας και Βόλου) δε διαθέτουν σχολείο.

Για τους ανήλικους χρήστες ουσιών, που είναι παραβάτες του ποινικού νόμου, πρέπει να προβλεφθεί η τοποθέτηση τους σε ειδικά Κέντρα Θεραπείας, ώστε να είναι δυνατή η ένταξη τους σε πρόγραμμα απεξάρτησης .

Τέλος είναι απαραίτητη η δημιουργία ειδικών προγραμμάτων και χώρων φιλοξενίας που θα βοηθήσουν στην επανένταξη των ανήλικων παραβατών .

Η επόμενη μεγάλη κατηγορία δικαιωμάτων του παιδιού που παραβιάζονται διεθνώς είναι αυτά που αφορούν την παράνομη διακίνηση, την εμπορία, την παιδική πορνεία και την παιδική πορνογραφία.

·   Ασυνόδευτοι ανήλικοι

Η Ελληνική Κυβέρνηση, συνεπής με τις διεθνείς και ευρωπαϊκές υποχρεώσεις της, έλαβε τα απαραίτητα νομοθετικά μέτρα για την πρόνοια και την προσήκουσα μεταχείριση της ευαίσθητης κατηγορίας των ασυνόδευτων ανηλίκων αλλοδαπών που εισέρχονται και βρίσκονται στη χώρα μας.

Ο ορισμός του ασυνόδευτου ανηλίκου στην ελληνική νομοθεσία συνταυτίζεται με εκείνον που έχει δοθεί από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και την υπ’ αριθμό 9/2003 Οδηγία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το άρθρ. 1 του π.δ. 220/2007 «"ασυνόδευτος ανήλικος" είναι ο υπήκοος τρίτης χώρας ή ο ανιθαγενής ηλικίας κάτω των 18 ετών, ο οποίος φθάνει στην Ελλάδα χωρίς να συνοδεύεται από ενήλικο υπεύθυνο για τη φροντίδα του, σύμφωνα με το νόμο ή το έθιμο, για όσο χρόνο δεν έχει τεθεί υπό την ουσιαστική φροντίδα ενός τέτοιου προσώπου, ή ο ανήλικος που αφέθηκε ασυνόδευτος μετά την είσοδο του στην Ελλάδα».

Σε όσους ανηλίκους εμπίπτουν στην κατηγορία αυτή επιφυλάσσεται ιδιαίτερη μεταχείριση από τα αρμόδια πολιτειακά όργανα. Ειδικότερα, σύμφωνα με τους ορισμούς των διατάξεων του άρθρ. 19 του ως άνω προεδρικού διατάγματος, οι αρμόδιες αρχές λαμβάνουν αμέσως τα κατάλληλα μέτρα, ώστε να εξασφαλίζεται η αναγκαία εκπροσώπηση των ανηλίκων, με την ενημέρωση του Εισαγγελέα Ανηλίκων και, όπου δεν υπάρχει, του κατά τόπο αρμόδιου Εισαγγελέα Πρωτοδικών, ο οποίος ενεργεί ως προσωρινός επίτροπος και προβαίνει στις απαραίτητες ενέργειες για το διορισμό επιτρόπου του ανηλίκου σύμφωνα με τις διατάξεις του Αστικού Κώδικα.

Επιπλέον οι αρμόδιες αρχές διασφαλίζουν τις ανάγκες στέγασης, έτσι ώστε οι ανήλικοι να προστατεύονται από τον κίνδυνο εμπορίας ή εκμετάλλευσης, καταβάλλουν προσπάθεια για τον εντοπισμό των μελών της οικογένειάς τους, ενώ, εφόσον συντρέχει λόγος, η συλλογή, επεξεργασία και διαβίβαση των πληροφοριών που αφορούν τα εν λόγω πρόσωπα γίνεται εμπιστευτικά.

Στο σύνολο των ανηλίκων αλλοδαπών (άρθρ. 9 του πδ. 220/2007) εξασφαλίζεται η πρόσβαση στο εκπαιδευτικό σύστημα με τις ίδιες προϋποθέσεις με αυτές που ισχύουν και για τους Έλληνες πολίτες.

Τέλος, ιδιαίτερη σημασία δίδεται στο προσωπικό που ασχολείται με υποθέσεις ασυνόδευτων ανηλίκων, το οποίο σύμφωνα με το νόμο πρέπει να διαθέτει ή να λαμβάνει κατάλληλη κατάρτιση σχετικά με τις ανάγκες των ανηλίκων. Το προσωπικό αυτό έχει καθήκον εχεμύθειας για τα προσωπικά δεδομένα των οποίων λαμβάνει γνώση κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του ή επ’ ευκαιρία αυτών.

Στο σημείο αυτό πρέπει να παρατηρηθεί ότι το προστατευτικό αυτό πλαίσιο για τους ασυνόδευτους ανηλίκους εφαρμόζεται μόνο εφόσον υποβάλουν αίτηση για την παροχή ασύλου. Στην αντίθετη περίπτωση, εάν δηλαδή δε θελήσουν να υποβάλουν τέτοια αίτηση, είτε λόγω ελλιπούς ενημέρωσής τους, είτε κατ’ εντολή των κυκλωμάτων που τους εκμεταλλεύονται, ουδεμία νομοθετική πρόβλεψη υπάρχει γι’ αυτούς. Η ύπαρξη αυτή νομοθετικού κενού κρίνουμε σκόπιμο να καλυφθεί με ρητή νομοθετική διάταξη (περί αναλογικής εφαρμογής των ως άνω διατάξεων).

Ιδιαίτερη μεταχείριση επιφυλάσσει ο νόμος και στις περιπτώσεις που οι ασυνόδευτοι ανήλικοι πιθανολογείται ότι είναι θύματα του εγκλήματος της εμπορίας ανθρώπων. Ειδικότερα, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρ. 47 παρ. 2 του Ν 3386/2005 με τίτλο «Είσοδος, διαμονή και κοινωνική ένταξη υπηκόων τρίτων χωρών» στην περίπτωση υπηκόων τρίτων χωρών που είναι ασυνόδευτοι ανήλικοι, οι αρμόδιες εισαγγελικές ή αστυνομικές αρχές λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα για να προσδιορίσουν την ταυτότητα και την ιθαγένεια τους και να θεμελιώσουν το γεγονός ότι δεν συνοδεύονται. Επίσης, καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για τον ταχύτερο δυνατό εντοπισμό της οικογένειας τους και λαμβάνουν αμέσως τα απαραίτητα μέτρα για να εξασφαλίσουν τη νομική τους εκπροσώπηση.

Στα πλαίσια του παραπάνω προστατευτικού νομοθετικού πλαισίου έχουν παρατηρηθεί τα ακόλουθα πρακτικά προβλήματα:

Καταρχήν, παρουσιάζονται ιδιαίτερες δυσχέρειες εξακρίβωσης της πραγματικής ηλικίας των αλλοδαπών. Πολλοί ανήλικοι δηλώνουν μεγαλύτερη ηλικία, είτε διότι δεν γνωρίζουν τις ευνοϊκότερες ρυθμίσεις του νόμου, (είτε διότι αγνοούν την ηλικία τους σύμφωνα με το δυτικό σύστημα χρονολόγησης), είτε διότι προτιμούν να παραμείνουν με γνωστά σε αυτούς ενήλικα άτομα είτε, τέλος, διότι ακολουθούν οδηγίες που τους έχουν δοθεί από κυκλώματα διακίνησης και εκμετάλλευσής τους.

Περαιτέρω, παρά τη ρητή επιταγή του νόμου, διαπιστώνεται ότι δεν καταβάλλονται οι δέουσες προσπάθειες από τις αρμόδιες αρχές για την εξακρίβωση της συνοδείας τους ή μη από υπεύθυνο κατά το νόμο ή το έθιμο ενήλικο.

Επιπλέον, σημειώνεται η έλλειψη συντονισμένου μηχανισμού υποδοχής και πρόνοιας των ανηλίκων.

Οι δυσχέρειες αυτές αφήνουν εκτεθειμένους τους ασυνόδευτους ανηλίκους καθώς δεν εφαρμόζονται στην περίπτωσή τους οι προστατευτικές διατάξεις του νόμου. Το γεγονός αυτό έχει ως συνέπεια να πέφτουν θύματα των διαφόρων κυκλωμάτων ενώ και ίδιοι να παρουσιάζουν υψηλά ποσοστά διακεκριμένων μορφών παραβατικότητας.

Η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια έχει προχωρήσει στη θέσπιση επαρκούς νομοθετικού πλαισίου για τις περιπτώσεις των ανήλικων αλλοδαπών. Ωστόσο η ελλιπής ενημέρωση των αρμοδίων αρχών και η έλλειψη μέσων πληροφόρησης των ανηλίκων αλλοδαπών που βρίσκονται στη χώρα μας, πολλές φορές καθιστούν το νόμο ανεφάρμοστο στην πράξη.

Σύμφωνα με τις προτάσεις της Εθνικής Επιτροπής για τα δικαιώματα του ανθρώπου (ΕΕΔΑ) σχετικά με το ζήτημα των ασυνόδευτων ανηλίκων, όπως διατυπώθηκαν τη 15 Φεβρουαρίου 2007 και που από αυτές πολλές έχουν ήδη υλοποιηθεί, κρίνεται σκόπιμο να ληφθούν τα παρακάτω μέτρα:

Α) Να θεσμοθετηθεί η υποχρέωση για την παραμονή των ασυνόδευτων ανηλίκων σε Κέντρα Υποδοχής και Ξενώνες Ανηλίκων.

Β) Να παρέχεται ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και στους ανηλίκους που δεν έχουν ζητήσει άσυλο.

Γ) Να λαμβάνεται πρόνοια για εύρεση εργασίας σε όσους ανηλίκους έχουν συμπληρώσει το 15ο έτος της ηλικίας τους σε συνδυασμό με την πρόβλεψη για την κατάλληλη εκπαίδευσή τους.    

Δ) Να θεσπιστούν επίσημες και σαφείς διαδικασίες για την εξακρίβωση της ηλικίας των ασυνόδευτων ανηλίκων με συνδρομή ανεξαρτήτων εμπειρογνωμόνων σε συνδυασμό με ιατρικές και ψυχολογικές εξετάσεις ευαίσθητες σε ζητήματα φύλου και πολιτισμικών ιδιαιτεροτήτων.

Το 2007 παρουσίασαν αύξηση, και τα περιστατικά εξαφάνισης ανηλίκων στην Ελλάδα με σύνολο 124 εξαφανίσεις παιδιών έναντι των 54 που καταγράφηκαν για το έτος 2006. Από τα 124 από αυτά 90 παιδιά βρέθηκαν χάρη στις συντονισμένες προσπάθειες του συλλόγου «Χαμόγελο του Παιδιού» και της Ελληνικής Αστυνομίας, ενώ για τέσσερα παιδιά χρειάστηκε να ενεργοποιηθεί το σύστημα Amber Alert.

Η βασική ιδέα του Προγράμματος Amber Alert συνίσταται στην άμεση, έγκυρη και λεπτομερή ενημέρωση των πολιτών σχετικά με περιστατικό εξαφάνισης ανηλίκου μόλις λίγα λεπτά μετά την ειδοποίηση των Αρχών ή του Συλλόγου (Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά SOS 10-56) σχετικά με αυτό. Τον Απρίλιο του 2003 το Amber Alert θεσμοθετήθηκε ως Εθνικό Πρόγραμμα αντιμετώπισης τέτοιων περιστατικών στις Η.Π.Α.

ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΟΡΝΟΓΡΑΦΙΑ

Το παιδί, φύσει ευάλωτο, είναι σε διεθνές επίπεδο αντικείμενο ευρύτατης σεξουαλικής και οικονομικής εκμετάλλευσης.

Σύμφωνα με τις τελευταίες επιστημονικές εκτιμήσεις το 10-20% των παιδιών στην Ευρώπη θα πέσουν θύματα σεξουαλικής κακοποίησης κατά την διάρκεια της παιδικής τους ηλικίας, σε ποσοστό περί το 80% ο δράστης θα ανήκει στο στενό οικογενειακό περιβάλλον, ενώ τα ¾ των θυμάτων δεν θα μιλήσουν σε κανέναν γι’ αυτό που τους συνέβη πριν ενηλικιωθούν.

Το έγκλημα της σεξουαλικής κακοποίησης των παιδιών δεν γνωρίζει οικονομικούς, κοινωνικούς, θρησκευτικούς, φυλετικούς ή γεωγραφικούς περιορισμούς. Συμβαίνει σε κάθε γωνιά του πλανήτη και βέβαια και στην Ελλάδα. Τα στοιχεία για την χώρα μας είναι φτωχά, οι ειδικοί ωστόσο επισημαίνουν ότι δεν αποκλίνουμε από τον διεθνή μέσο όρο. Σημαντικό στοιχείο είναι ότι μόνο το 15% των κακοποιημένων παιδιών δηλώνει την κακοποίηση του και μόνο το 20% από αυτά φθάνει μέχρι τις Δικαστικές αίθουσες.

·  Η Ελλάδα κύρωσε το Προαιρετικό Πρωτόκολλο της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού, σχετικά με την εμπορία παιδιών, την παιδική πορνεία και παιδική πορνογραφία και τροποποίησε σχετικές διατάξεις του Ποινικού μας Κώδικα αυστηροποιώντας τις ποινές (ν.3625/2007)

Οι κυριότερες προβλέψεις του νόμου είναι:

·  προστασία της ταυτότητας του θύματος από δημοσιοποίηση εγκλήματος που έχει τελεσθεί εις βάρος του

·  καινοτόμος τρόπος εξέτασης του ανηλίκου θύματος. (Διορισμός παιδοψυχολόγου, ή παιδοψυχιάτρου κατά την εξέταση του μάρτυρα ο οποίος προετοιμάζει το παιδί για εξέταση και κατόπιν συνεργασία του με ανακριτικούς ή δικαστικούς υπαλλήλους.)

·  η δυνατότητα κοινωνικής έρευνας για την κατάσταση και υγεία του θύματος, για τις οικογενειακές συνθήκες και την καταλληλότητα του περιβάλλοντος διαβίωσης από κοινωνικούς λειτουργούς. Με την διάταξη αυτή, σε συνδυασμό με την αναστολή της παραγραφής των εγκλημάτων μέχρι την ενηλικίωση (1-3 χρόνια μετά ανάλογα την πράξη), γίνεται προσπάθεια ώστε να δοθεί η δυνατότητα στα θύματα να καταγγείλουν την κακοποίηση τους.

·  Καθιερώνεται η γραπτή εξέταση ανηλίκου και η καταχώρησή της σε οπτικοακουστικό μέσο προβολής. Στόχος αυτής της διάταξης, η στήριξη του παιδιού-θύματος κατά την προδικασία από εξειδικευμένους επιστήμονες, καθώς και με την αντικατάσταση της φυσικής παρουσίας του στα επόμενα στάδια με την καταχώρηση της κατάθεσης του σε οπτικοακουστικό μέσο, γίνεται προσπάθεια αφ’ ενός μεν να περιορισθούν τα τραύματα του αφετέρου δε να αυξηθεί ο αριθμός των υποθέσεων που θα φθάσει στην ακροαματική διαδικασία. Όπως άλλωστε αναφέρεται από παιδοψυχιάτρους, ο βαθμός του ψυχικού τραύματος εξαρτάται περισσότερο από τον τρόπο που θα αντιμετωπιστεί το παιδί-θύμα από την οικογένεια του και το σύστημα δικαιοσύνης παρά από το γεγονός καθ’ εαυτό. Αποφεύγεται η συναισθηματική ένταση του ανηλίκου όταν αντικρίζει τον δράστη, καθώς και η αξιοπιστία της κατάθεσης αυξάνεται, καθώς κλινικές έρευνες έχουν δείξει τον ρόλο που διαδραματίζει το υψηλό άγχος στην ακρίβεια της μνημονικής ικανότητας των παιδιών.

·  Για πρώτη φορά με προσθήκη στον Ποινικό Κώδικα νέου άρθρου (348^Α), ορίζεται ότι η αγορά, προμήθεια, απόκτηση και κατοχή υλικού παιδικής πορνογραφίας αποτελεί αξιόποινη πράξη ανεξάρτητα από το αν ο δράστης είχε ή όχι ως σκοπό την κερδοσκοπία. Επιβαρυντική περίπτωση επίσης συνιστά όταν οι πράξεις αυτές διενεργούνται μέσω του διαδικτύου λόγω της μεγάλης ευχέρειας πρόσβασης. Το συγκεκριμένο άρθρο λύνει τα χέρια των Ελληνικών Αρχών στην προσπάθεια της αντιμετώπισης της παιδικής πορνογραφίας στο Διαδίκτυο καθώς έως σήμερα, λόγω των κενών στην Νομοθεσία, εμποδιζόταν η σύλληψη ή και πολλές φορές η καταδίκη των δραστών, διότι προβλεπόταν η δίωξη μόνο όσων διακινούσαν παιδοφιλικό υλικό με σκοπό το κέρδος, κάτι που δεν είναι εύκολο να αποδειχθεί ακόμα κι όταν γίνεται για τον σκοπό αυτό. Πλέον με την προσθήκη αυτή, ακόμα και η κατοχή είναι ποινικό αδίκημα, σημαντικό όπλο στην φαρέτρα για την αντιμετώπιση των δραστών. Η διαδικτυακή παιδική πορνογραφία είναι πλέον ένα από τα πιο επιτυχημένα «προϊόντα» του Internet, αφού αποφέρει έσοδα άνω των 3δις δολαρίων ετησίως! Εδώ πρέπει να επισημάνουμε ότι είναι ευρέως διαδεδομένη και η διακίνηση παιδικής πορνογραφίας μέσω κινητών τηλεφώνων.

·  Εφαρμόζονται οι ελληνικοί ποινικοί νόμοι για τα εγκλήματα παιδικής πορνογραφίας και διενέργειας ταξιδιών για την τέλεση συνουσίας ή άλλων ασελγών πράξεων σε βάρος ανηλίκου που διαπράττονται από ημεδαπούς ή αλλοδαπούς. Έτσι εφαρμόζονται οι ελληνικοί ποινικοί νόμοι, ανεξαρτήτως από τους νόμους του τόπου τελέσεως, για τις πράξεις που τελέσθηκαν στην αλλοδαπή. Πολύ σημαντική διάταξη, που πέραν του προφανή σκοπού της, αναμένεται να λειτουργήσει αποτρεπτικά για τους υποψήφιους δράστες που σκοπεύουν μέσω του «σεξοτουρισμού» να διαπράξουν ειδεχθείς πράξεις στην αλλοδαπή προσδοκώντας την ατιμωρησία, εξαιτίας της πλημμελούς νομικής αντιμετώπισης του προβλήματος στην χώρα τέλεσης του αδικήματος.

·  Θεσπίστηκε αυστηρή τιμωρία του οργανωτή, χρηματοδότη, διαφημιστή ή διαμεσολαβητή υπηρεσιών τουρισμού, καθώς και του συμμετέχοντα σε παρόμοια ταξίδια με σκοπό την τέλεση συνουσίας ή άλλων ασελγών πράξεων σε βάρος ανηλίκου. Σημειώνεται δε ότι η ευθύνη αυτή είναι αυτοτελής και ανεξάρτητη από την ευθύνη για τις άλλες ποινικά κολάσιμες πράξεις. Σύμφωνα με τις έρευνες της UNICEF, διαπιστώνεται ότι το 1% του παγκόσμιου τουρισμού αφορά παιδόφιλους τουρίστες και δίνεται η δυνατότητα στους υποψήφιους θύτες να τελούν αδικήματα, ανώνυμα, σε χώρες με μεγάλη «προσφορά» ανηλίκων θυμάτων και μικρό κίνδυνο τιμωρίας όπως οι αποδομημένες κοινωνίες της Καμπότζης, της Βιρμανίας, του Βιετνάμ, του Λάος, αλλά και οι πιο ανεπτυγμένες οικονομικά, όπως αυτή της Ταϊλάνδης και της Μαλαισίας, που συνεχίζουν να παλεύουν με την ανέχεια που βιώνουν τα εκατομμύρια των πολιτών τους.

·  Προβλέπεται ρητά ότι όλα τα εγκλήματα κατά των ανηλίκων του συγκεκριμένου νόμου ανακρίνονται και εκδικάζονται σε 2 χρόνια από την τέλεση της πράξης ή τη διαπίστωσή τέλεσης της πράξης. Σε συνδυασμό με τα όσα προβλέπονται για την παραγραφή των συγκεκριμένων πράξεων, το συγκεκριμένο άρθρο εξασφαλίζει πως τα εγκλήματα κατά ανηλίκων θα τιμωρούνται και μάλιστα εξαιρετικά γρήγορα. Υπάρχει αναφορά σε αρκετά άρθρα κατά το παρελθόν για την καθυστέρηση εκδίκασης των συγκεκριμένων εγκλημάτων η οποία δρούσε αποτρεπτικά τόσο για την καταγγελία όσο και για την συνέχιση της εκδίωξης των κατηγορουμένων για τέτοια εγκλήματα. Λόγω του ιδιαίτερου ψυχολογικού βάρους για τον ενάγοντα, η όποια καθυστέρηση ενθαρρύνει την διάθεση του να ξεχάσει υποστηρίζουν οι ψυχολόγοι.

·  οι ανήλικοι δικαιούνται νομική βοήθεια και συνήγορο υπηρεσίας από τον πίνακα (αυτεπαγγέλτως) αλλά και να προκαταβάλει ο εναγόμενος τα έξοδα της δίκης. Η πρόβλεψη είναι σημαντική αν κανείς αναλογιστεί τις μελέτες για τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των ανηλίκων που πέφτουν θύματα (αλλοδαποί, τσιγγάνοι, χαμηλά κοινωνικοοικονομικά στρώματα) αλλά και το γεγονός πως πολλές φορές τα εγκλήματα αυτά τελούνται σε ενδοοικογενειακό περιβάλλον. Παιδιά – θύματα που λόγω ανέχειας δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν το κόστος μιας δικαστικής μάχης.

·  Ισχύει πλέον διάταξη περί Ευθύνης των Νομικών Προσώπων, προβλέπεται η δυνατότητα Επέκτασης της δίωξης και προς νομικά πρόσωπα (διοικητική), γίνεται διάκριση και Διαχωρισμός διευθυντικού ή κατώτερου φυσικού προσώπου και επιβάλλονται Πρόστιμα και διοικητικές κυρώσεις. Η επέκταση της ευθύνης για την τέλεση αξιόποινων πράξεων και προς τα ΝΠΙΔ είναι καινοτόμα διάταξη. Επιβαρύνει και υποχρεώνει τα ΝΠΙΔ να ελέγχουν τόσο το προσωπικό τους (ανεξάρτητα ιεραρχίας) όσο και τις συναλλαγές τους με τρίτα πρόσωπα. Ακόμα το ύψος τον ποινών για τα ΝΠΙΔ κρίνεται από νομικούς ως ιδιαίτερα αυστηρό και ενθαρρυντικό εν προκειμένω για την λήψη προληπτικών μέτρων εκ μέρους τους.

Αυτοί που κινούν τα νήματα στα απεχθή κυκλώματα της παιδικής πορνείας αναζητούν παιδιά με χαμηλή αυτοπεποίθηση και ψυχολογική αστάθεια και όχι απαραίτητα παιδιά που ανήκουν στα φτωχότερα κοινωνικά στρώματα.

Στη χώρα μας, όπως και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, λειτουργεί Ανοικτή Γραμμή (Hotline) που δέχεται καταγγελίες για δικτυακούς τόπους ή ομάδων συζήτησης που βρίσκουν οι χρήστες του Internet και θεωρούν ότι το περιεχόμενό τους είναι παράνομο. Οι πολίτες μπορούν μέσω της ιστοσελίδας http://www. safeline.gr ή μέσω τηλεφωνικής επικοινωνίας στο 210 7474.259 να καταθέτουν τις καταγγελίες τους, ακόμη και ανώνυμες.

Κυρίες & Κύριοι συνάδελφοι,

Παιδί ασφαλές, αναπτυγμένο σε μια Δημοκρατική Κοινωνία που το σέβεται, εκπαιδευμένο σ’ ένα σύστημα Αρχών, Ιδεών και Αξιών Ανθρωποκεντρικό, μεγαλωμένο σ’ ένα περιβάλλον οικογενειακό που του προσφέρει ασφάλεια και αγάπη και σε έναν ευρύτερο κοινωνικό ιστό που αποδέχεται και αναδεικνύει τη διαφορετικότητα φύλου, θρησκείας, φυλετικής και εθνικής καταγωγής, είναι ο μόνος ασφαλής δρόμος για να έχει μέλλον και προοπτική ο κόσμος μας.

Παιδί που στερείται την Παιδεία, παιδί που εκπορνεύεται, παιδί που βιάζεται, παιδί που πωλείται, παιδί που εξαναγκάζεται σε εργασία, είναι απολύτως μη αποδεκτά φαινόμενα.

Κοινωνία που συμβιβάζεται με αυτά τα φαινόμενα είναι συνένοχη.

Κοινωνία που δε βλέπει είναι ένοχη.

Όλες οι δράσεις και οι πολιτικές μας οφείλουν να είναι ακλόνητες στην κατεύθυνση Προάσπισης των Δικαιωμάτων του Παιδιού.