Συζήτηση επί της Αναθεώρησης του Συντάγματος. Δεύτερη ενότητα: Συζήτηση επί του άρθρου 16 παρ. 1, 5, 6, 7, 8 και Προσθήκη

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, σήμερα επαληθεύεται η ρήση του Πρωθυπουργού ο οποίος λέει ότι πιο βαθιά συντηρητική πολιτική δεν υπάρχει από αυτήν που επιχειρεί να μην αλλάξει τίποτα. Ο νόμος της αδράνειας και η διατήρηση των κεκτημένων δεν μπορεί να συνταυτίζεται με την πρόοδο.

Και απευθύνομαι σε εσάς, συνάδελφοι της Αριστεράς, που κατ’ εξοχήν και κατά τεκμήριο, διεκδικούσατε πάντα το μερίδιο στην πρόοδο. Και βεβαίως απευθύνομαι και στους απόντες που επέλεξαν –κατά την εκτίμησή μου και κατά την πολιτική εκτίμηση των περισσοτέρων- την απουσία από την Αίθουσα ακριβώς σ’ αυτό το σημερινό, το επίμαχο άρθρο, το οποίο μπορεί να δημιουργήσει σοβαρότατα πολιτικά προβλήματα, κατά κύριο λόγο εσωκομματικά.

Όταν, όμως, διαμορφώνουμε το αύριο της χώρας, δεν μπορούμε να είμαστε επικεντρωμένοι στο στενό, το μικρό, το κομματικό, τη διατήρηση και συντήρηση κεκτημένων και εκλογικής πελατείας. Έχουμε μια πραγματικότητα που η ίδια η ζωή διαμόρφωσε. Κανένα θεσμικό πλαίσιο και κανένας συνταγματικός χάρτης δεν είναι δυνατόν να εμποδίσει την εξέλιξη, αν το πλαίσιο είναι παρωχημένο, αν η ζωντανή πραγματικότητα δίνει άλλες κατευθύνσεις.

Η κατάσταση σήμερα στην παιδεία μας είναι πολύ σαφής και συγκεκριμένη στη χώρα μας. Η παραπαιδεία, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, κοστίζει γύρω στα 230.000.000 ευρώ, κατά τεκμήριο από τις τσέπες των φτωχών και των ασθενέστερων. Κάθε χρόνο εβδομήντα χιλιάδες φοιτητές εγγράφονται σε ξένα Α.Ε.Ι..

Θα ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρον και χρήσιμο να δούμε τη διαφοροποίηση αυτών που σήμερα φεύγουν για το εξωτερικό, σε σχέση με αυτούς που έφευγαν στο παρελθόν.

Δεν υπάρχουν έρευνες, παρ’ ότι έψαξα. Όμως, έχω βαθιά πεποίθηση ότι όσοι πλέον κάνουν φοιτητική μετανάστευση, το κάνουν όχι διότι δεν μπήκαν σε κάποιο εκπαιδευτικό ίδρυμα, αλλά διότι επιζητούν καλύτερες σπουδές, επιδιώκουν αριστεία στο επιστημονικό τους επίπεδο και επιθυμούν να πάρουν ένα πτυχίο στον κλάδο που πραγματικά τους ενδιαφέρει να ασχοληθούν επαγγελματικά και όχι σε αυτόν που κατά τύχη μπήκαν μέσω των πανελλαδικών εξετάσεων.

Τρίτον, υπάρχει ποσοτικό και ποιοτικό έλλειμμα της παιδείας μας σε όλες τις βαθμίδες. Αν πάμε στις διεθνείς αξιολογήσεις της PISA, θα δούμε ότι στα Μαθηματικά, στη Φυσική, στην Ελληνική, στην κατανόηση κειμένων, είμαστε τελευταίοι.

Ανάμεσα στις πενήντα χώρες, είμαστε περίπου στην τριακοστή όγδοη θέση σε όλες τις επί μέρους επιδόσεις. Όταν προσπαθήσαμε να συζητήσουμε με εκπροσώπους της εκπαιδευτικής κοινότητας, αντί να μπούμε στην ουσία της συζήτησης, αμφισβητήθηκαν τα αποτελέσματα της έρευνας της PISA. Και με απλά κριτήρια θα μπορούσαμε να τους αντιτείνουμε το επιχείρημα «ας δούμε τις επιδόσεις της χώρας στις διεθνείς Ολυμπιάδες σε όλα τα επίπεδα των επιστημονικών δυνατοτήτων και ας δούμε και για τις υπόλοιπες βαλκανικές χώρες τι επιδόσεις έχουν, έχουν καλύτερες από τη δική μας».

Να δούμε τις αξιολογήσεις των πανεπιστημίων. Ένα ελληνικό πανεπιστήμιο στις διεθνείς κατατάξεις είναι μεταξύ στα διακόσια και τριακόσια και ταυτόχρονα στις ευρωπαϊκές μας κατατάξεις είμαστε έξω από τα ογδόντα καλύτερα.

Αυτά τα Α.Ε.Ι. ονειρευόμαστε;

Έχουμε ιδιωτικά εκπαιδευτήρια στην κατώτατη και μέση εκπαίδευση. Εκεί που δομείται ο άνθρωπος, εκεί που δομείται το άτομο, εκεί που εμπεδώνονται οι αξίες, εκεί που παίρνει και προσλαμβάνει τη βασική του μόρφωση, εκεί επιτρέπουμε τα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια. Δεν τα επιτρέπουμε εκεί όπου η μόρφωση έχει υπεραξία.

Ακούστηκε –από τον κ. Κουβέλη νομίζω- ότι δεν υπάρχουν ιδιωτικά πανεπιστήμια στην Ευρώπη πλην της Μεγάλης Βρετανίας. Αντιθέτως, δεν απαγορεύονται ιδιωτικά πανεπιστήμια σε καμμία χώρα της Ευρώπης. Υπάρχουν ιδιωτικά εκπαιδευτήρια εξαιρετικά δημοφιλή σε χώρες όπως είναι η Τσεχία και η Ουγγαρία, τα οποία είναι ιδιωτικά, αλλά πέραν αυτού, πράγματι δεν είναι εύκολο να φτιάξεις ιδιωτικό εκπαιδευτήριο, γιατί θέλει πολύ μεγάλες δαπάνες και κατά κύριο λόγο αυτές τις δαπάνες μπορεί να τις παράσχει το δημόσιο, δεν μπορεί να τις παράσχει η ιδιωτική εκπαίδευση.

Στην Αμερική, όμως, τα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια στηρίζονται κατά κύριο λόγο στις δαπάνες των ερευνητικών προγραμμάτων, των ερευνητικών κέντρων και στις εισφορές των εκατοντάδων χιλιάδων αποφοίτων τους. Πτέρυγες ολόκληρες πανεπιστημίων είναι από δωρεές, δωρεές που έχουμε δει στο παρελθόν και στην ελληνική δημόσια εκπαίδευση, όπως στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.

Η αγορά εργασίας απορροφά και αναγνωρίζει τους αποφοίτους των de facto πλέον παραρτημάτων πανεπιστημίων του εξωτερικού στη χώρα μας. Η αγορά εργασίας όχι μόνο τους αναγνωρίζει, αλλά τους δίνει και ιδιαίτερη θέση στην επαγγελματική τους εξέλιξη.

Και έπειτα έχουμε και μια άλλη πραγματικότητα, την ευρωπαϊκή οδηγία 2005/36, η οποία αφορά την αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων και σε συνδυασμό με την απόφαση του Διεθνούς Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για την υπόθεση Neri, έχουμε πια ένα σαφές και προδιαγεγραμμένο πλαίσιο όσον αφορά το θέμα της αναγνώρισης των επαγγελματικών δικαιωμάτων.

Έχει ακουστεί το επιχείρημα ότι ο λόγος για τον οποίο πρέπει να συντηρήσουμε ως έχει το άρθρο 16 είναι διότι η εκπαίδευση είναι δημόσιο αγαθό. Αν η εκπαίδευση είναι δημόσιο αγαθό, τότε για ποιο λόγο έχουμε αποδεχθεί το γεγονός οι μισοί από όσους δίνουν πανελλαδικές εξετάσεις να μην μπορούν να μετέλθουν αυτού του δημόσιου αγαθού;

Και μάλιστα, όχι μόνο δεν μπορούν να μετέλθουν, αλλά τους υποχρεώνουμε, αυτούς και τους γονείς τους και τις οικογένειές τους, να φορολογούνται και να επιδοτούν τις σπουδές όλων των υπολοίπων που έχουν μετέλθει αυτής της δημόσιας εκπαίδευσης και, μάλιστα, σε μία περίοδο εκπαιδευτική όπου το πτυχίο, όπως προανέφερα, έχει υπεραξία. Δηλαδή, η απόκτηση ενός τίτλου σπουδών έχει υπεραξία για το άτομο στην αγορά εργασίας. Αυτοί, λοιπόν, που είναι εκτός συστήματος επιδοτούν τις υπεραξίες αυτών που είναι εντός του συστήματος.

Η ιδιωτικοποίηση οδηγεί σε εμπορευματοποίηση; Αν αυτό συμβαίνει, τότε κατά κύριο λόγο θα έπρεπε να προστατεύσουμε την κατώτατη και μέση εκπαίδευση. Όλοι γνωρίζουμε και όλοι αναφέρθηκαν στο συνωστισμό και στις λίστες στις οποίες εγγράφονται, προκειμένου να μπουν στα αντίστοιχα εκπαιδευτήρια όλα τα παιδιά των προνομιούχων. Όμως, αυτά τα εκπαιδευτήρια καθιέρωσαν τις υποτροφίες, γιατί ήθελαν να διασφαλίσουν υψηλό επίπεδο μαθητικού δυναμικού.

Αυτό που έχει καταφέρει μέχρι σήμερα το δημόσιο μονοπώλιο είναι να μείνει πίσω σε όλα τα επίπεδα και σε όλους τους δείκτες με τη μη αντιμετώπιση της πίεσης του ανταγωνισμού, μη έχοντας την απειλή κεκτημένων και με μεγάλη αναποτελεσματικότητα στις δαπάνες του.

Ήταν συγκλονιστικός ο εκπρόσωπος της Συνόδου Πρυτάνεων, ο οποίος ήρθε στην επιτροπή της Βουλής για το σχέδιο νόμου που αφορούσε την έρευνα και την τεχνολογία και ο οποίος δήλωσε κατά λέξη τα εξής: «Το θέμα είναι ότι πρέπει να δημιουργηθεί και ένα τέτοιο περιβάλλον μέσα στα πανεπιστήμια που να μπορεί να κρατήσει τους αρίστους. Για παράδειγμα, δεν είναι δυνατόν να μπαίνει μια μερίδα φοιτητών κάποια στιγμή μέσα στα πανεπιστήμια και στα γραφεία –και αυτό το λέω υπεύθυνα εξ ονόματος της Συνόδου Πρυτάνεων- και να λέει ότι για την επόμενη εβδομάδα δεν θα πατήσει κανείς μέσα στα γραφεία και μέσα στα εργαστήρια.

Αυτό δεν συμβαίνει πουθενά στον κόσμο και πρέπει εσείς να το αποτρέψετε από το να συμβαίνει και στο ελληνικό πανεπιστήμιο».

Αυτό εννοούσαμε ως επιδίωξη αριστείας. Είναι ένας από τους παράγοντες επιδίωξης αριστείας. Πρέπει όλους να μας συγκλονίσει. Πρέπει όλοι να καταλάβουμε ότι πρέπει να παρέμβουμε. Πρέπει να κάνουμε μία ωμή παρέμβαση πλέον, να μεταρρυθμίσουμε το καθεστώς, πρέπει να τροποποιήσουμε το άρθρο 16. Η μη συζήτηση γι’ αυτό το μόνο που θα επιτύχει είναι να κρατήσουμε τη χώρα μας πίσω, να κρατήσουμε για κάποια χρόνια αυτό που δεν εμποδίζεται.

Πρέπει να διασφαλίσουμε με τη μετάβαση, τη μεταρρύθμιση και την τροποποίηση του άρθρου 16, τη διασφάλιση υψηλής ποιότητας σπουδών υπό την κρατική εποπτεία, την εγγύηση των αρχών της ακαδημαϊκής ελευθερίας και την πλήρη αυτοδιοίκηση και της δημόσιας και της ιδιωτικής ανώτατης εκπαίδευσης, ιδιωτικής και μη κερδοσκοπικής.
Σας ευχαριστώ πολύ και νομίζω ότι πρέπει να το συζητήσουμε.