Σοβαρός κίνδυνος να αποκλειστεί μεγάλος αριθμός αγροτών του ειδικού καθεστώτος από την επιστροφή του Φ.Π.Α.

Δελτίο Τύπου

Σοβαρός κίνδυνος να αποκλειστεί μεγάλος αριθμός αγροτών του ειδικού καθεστώτος από την επιστροφή του Φ.Π.Α.

Η Φεβρωνία Πατριανάκου, σε ερώτηση που κατέθεσε στη Βουλή, εντοπίζει τον σοβαρό κίνδυνο αυτόματης απόρριψης από το σύστημα σημαντικού αριθμού αιτήσεων που υποβάλλουν οι αγρότες του ειδικού καθεστώτος, προκειμένου να τους επιστραφεί ο Φ.Π.Α. που επιβάρυνε αγορές και υπηρεσίες τις οποίες πραγματοποίησαν για την άσκηση της εκμετάλλευσής τους και ζητά από τους αρμόδιους Υπουργούς να προβούν σε άμεσες διορθωτικές παρεμβάσεις.

Ειδικότερα, όπως προκύπτει από την ΠΟΛ 1066/2-4-2013 που εξέδωσε το Υπουργείο Οικονομικών, για να επιστραφεί ο Φ.Π.Α. πρέπει οι αγρότες του ειδικού καθεστώτος να έχουν υποβάλει Αίτηση Ενιαίας Ενίσχυσης ή Ενιαία Δήλωση Καλλιέργειας/Εκτροφής, εφόσον είναι υπόχρεοι.

Επίσης, πρέπει το συνολικό ποσό των ακαθάριστων εσόδων τους που προκύπτει από τα φορολογικά παραστατικά να μην υπερβαίνει τη συνολική «κανονική αξία της αγροτικής παραγωγής» ανά ομοειδή καλλιέργεια ή ζωική μονάδα. Με τον όρο αυτό εννοείται το ανώτατο ύψος ακαθάριστων εσόδων που μπορούν να πραγματοποιηθούν στο πλαίσιο μιας αγροτικής εκμετάλλευσης, που λειτουργεί υπό κανονικές συνθήκες και με τις συνήθεις καλλιεργητικές πρακτικές.

Σε περίπτωση που υπάρχει υπέρβαση, ακολουθείται η διαδικασία του προσωρινού φορολογικού ελέγχου ή και του τακτικού ελέγχου από τις αρμόδιες Δ.Ο.Υ.

Τα προβλήματα που επισημαίνει η Βουλευτής Λακωνίας, τα οποία έχουν ως συνέπεια την αυτόματη απόρριψη των αιτήσεων επιστροφής Φ.Π.Α., είναι τα εξής:

• Υπάρχουν αγρότες, οι οποίοι καλλιεργούν και εκμεταλλεύονται την παραγωγή αγροκτημάτων, των οποίων κατέχουν την ιδιοκτησία, αλλά δεν τους έχουν μεταβιβαστεί τα δικαιώματα ενιαίας ενίσχυσης τα οποία κατέχει ο αρχικός ιδιοκτήτης, καθώς και αγρότες που ενοικιάζουν ιδιοκτησίες και κατά συνέπεια δεν υπέβαλλαν Αίτηση Ενιαίας Ενίσχυσης και συνακόλουθα δεν υπέβαλλαν και Ενιαία Δήλωση Καλλιέργειας/Εκτροφής για τις συγκεκριμένες ιδιοκτησίες. Λόγω της αλλαγής του καθεστώτος επιστροφής ΦΠΑ και λόγω ελλιπούς ενημέρωσης για τις προαναφερθείσες νομοθετικές μεταβολές, υπάρχουν πολλές περιπτώσεις αγροτών των οποίων θα εξαιρεθεί μέρος της παραγωγής τους γιατί δεν είναι άμεσα διασυνδεδεμένο με την δήλωση ΟΣΔΕ.
• Υπάρχουν αγρότες οι οποίοι λόγω της φύσης των καλλιεργειών τους δεν δικαιούνταν ενιαίας ενίσχυσης, άρα λόγω ελλιπούς ενημέρωσης ή και άγνοιας  δεν υπέβαλλαν Αίτηση Ενιαίας Ενίσχυσης και συνεπώς αποκλείονται από την επιστροφή του Φ.Π.Α., κάτι που δεν συνέβαινε τις δύο προηγούμενες χρονιές εφαρμογής του Ν. 3877/2010.
• Για τον προσδιορισμό της «κανονικής αξίας αγροτικής παραγωγής» δεν φαίνεται να έχουν ληφθεί υπόψη σημαντικοί παράγοντες που επηρεάζουν τα έσοδα από τις καλλιέργειες και κυρίως οι ζώνες στις οποίες αυτές βρίσκονται (ορεινή, πεδινή, ημιορεινή κλπ). Συνεπώς, αγρότες που διαθέτουν καλλιέργειες σε περιοχές που ευνοούν τη συγκεκριμένη παραγωγή θα έχουν ακαθάριστα έσοδα που πολύ πιθανόν να υπερβαίνουν την «κανονική αξία αγροτικής παραγωγής». Σύμφωνα με πληροφορίες, υπάρχουν μεγάλες περιοχές στη Λακωνία με εντατικές καλλιέργειες όπου απορρίπτονται αυτόματα από το σύστημα άνω του 50% των αιτήσεων. Είναι παραγωγοί κυρίως εσπεριδοειδών με υψηλές στρεμματικές αποδόσεις, πολύ παραπάνω από τις προβλεφθείσες, καθώς και παραγωγοί οπωροκηπευτικών. Παρεμφερής φαίνεται να είναι η κατάσταση και σε άλλες περιοχές της χώρας με διαφόρων ειδών καλλιέργειες των οποίων έχουν υποεκτιμηθεί οι στρεμματικές αποδόσεις ή οι αξίες πώλησης.
• Δεν προβλέπεται κανένα περιθώριο απόκλισης, έστω και ελάχιστης, μεταξύ των ακαθάριστων εσόδων όπως προκύπτουν από τα φορολογικά στοιχεία και της «κανονικής αξίας αγροτικής παραγωγής», με αποτέλεσμα και η παραμικρή απόκλιση να προκαλεί τη διαδικασία ελέγχου από τις Δ.Ο.Υ. Ο έλεγχος, εάν το πλήθος των απορριπτόμενων αιτήσεων είναι μεγάλο, θα είναι και χρονοβόρος, σε μια περίοδο που οι αγρότες λόγω αυξημένων υποχρεώσεων έχουν ανάγκη τα ποσά της επιστροφής Φ.Π.Α.

Το πλήρες κείμενο της ερώτησης της Βουλευτού έχει ως εξής:

Το υπουργείο Οικονομικών σε μια προσπάθεια εξορθολογισμού και εξυγίανσης του καθεστώτος επιστροφής ΦΠΑ στους αγρότες, εξέδωσε την ΠΟΛ. 1066/2-4-2013, με την οποία καθορίστηκαν οι προϋποθέσεις, τα δικαιολογητικά και η διαδικασία για την επιστροφή του Φ.Π.Α. στους αγρότες που έχουν υπαχθεί στο ειδικό κατ’ αποκοπή καθεστώς που προβλέπεται από τις διατάξεις του άρθρου 41 του Κώδικα Φ.Π.Α.

Στο καθεστώς του άρθρου αυτού υπάγονται οι αγρότες για την παράδοση αγροτικών προϊόντων παραγωγής τους και για την παροχή αγροτικών υπηρεσιών και δικαιούνται να ζητήσουν την επιστροφή του Φ.Π.Α. που επιβάρυνε τις αγορές αγαθών ή λήψεις υπηρεσιών, τις οποίες πραγματοποίησαν για την άσκηση της εκμετάλλευσής τους.

Στο άρθρο 3 («Λήψη στοιχείων από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων») της επίμαχης ΠΟΛ και στην παρ. 2 αυτού προβλέπεται ότι «…μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου κάθε έτους, το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων … παρέχει στη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων (Γ.Γ.Π.Σ.) του Υπουργείου Οικονομικών ηλεκτρονικό αρχείο στο οποίο περιλαμβάνονται οι αγρότες που είναι εγγεγραμμένοι στο μητρώο αγροτών και αγροτικών εκμεταλλεύσεων του νόμου 3874/2010 και έχουν υποβάλλει Αίτηση για την ενεργοποίηση των δικαιωμάτων ενιαίας ενίσχυσης ή Ενιαία Δήλωση Καλλιέργειας/Εκτροφής του νόμου 3877/2010 εφόσον είναι υπόχρεοι».

Πρέπει στο σημείο αυτό να επισημανθούν τα εξής:

• Αίτηση Ενιαίας Ενίσχυσης (ΟΣΔΕ) υποβαλλόταν μόνο από όσους είχαν καλλιέργειες που υπάγονταν σε καθεστώς ενίσχυσης.
• Με το Ν. 3877/2010 σε συνδυασμό με τη με αρ. 309891/21-12-2010 απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, προβλέφθηκε η διαδικασία υποβολής της Ενιαίας Δήλωσης Καλλιέργειας/Εκτροφής, η οποία ορίστηκε ότι θα υποβάλλεται μαζί με την Αίτηση Ενιαίας Ενίσχυσης
• Πολλοί κάτοχοι αγροτικών εκμεταλλεύσεων υποβάλλουν Αίτηση Ενιαίας Ενίσχυσης, ενώ έχουν εκμισθώσει ή καθ’ οιονδήποτε τρόπο παραχωρήσει τις εκμεταλλεύσεις τους, χωρίς να έχουν προβεί σε μεταβίβαση των δικαιωμάτων ενιαίας ενίσχυσης.
• Με το Ν. 3874/2010 προβλέφθηκε το Μητρώο Αγροτών και Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων, στο οποίο εγγράφονται οι επαγγελματίες και οι κάτοχοι αγροτικών εκμεταλλεύσεων είτε είναι δικαιούχοι ενιαίας ενίσχυσης είτε όχι, υποβάλλοντας μηχανογραφικό έντυπο ταυτόχρονα με την αίτηση που υποβάλλουν οι δικαιούχοι για την ενιαία ενίσχυση.

Υπάρχουν αγρότες οι οποίοι καλλιεργούν και εκμεταλλεύονται την παραγωγή αγροκτημάτων που κατέχουν την ιδιοκτησία, ενώ δεν τους έχουν μεταβιβαστεί τα δικαιώματα ενιαίας ενίσχυσης, τα οποία κατέχει ο αρχικός ιδιοκτήτης ή υπεκμισθώνουν ιδιοκτησίες και κατά συνέπεια δεν υπέβαλλαν Αίτηση Ενιαίας Ενίσχυσης και συνακόλουθα δεν υπέβαλλαν και Ενιαία Δήλωση Καλλιέργειας/Εκτροφής για τις συγκεκριμένες ιδιοκτησίες. Λόγω της αλλαγής του καθεστώτος επιστροφής ΦΠΑ και λόγω ελλιπούς ενημέρωσης για τις προαναφερθείσες νομοθετικές μεταβολές, υπάρχουν πολλές περιπτώσεις αγροτών των οποίων θα εξαιρεθεί μέρος της παραγωγής τους γιατί δεν είναι άμεσα διασυνδεδεμένο με την δήλωση ΟΣΔΕ.

Επίσης υπάρχουν αγρότες οι οποίοι λόγω της φύσης των καλλιεργειών τους δεν δικαιούνταν ενιαίας ενίσχυσης, άρα λόγω ελλιπούς ενημέρωσης ή και άγνοιας  δεν υπέβαλλαν Αίτηση Ενιαίας Ενίσχυσης και συνεπώς αποκλείονται από την επιστροφή του Φ.Π.Α.

Ακόμα και αν οι δικαιούχοι των επιστροφών αυτών σπεύσουν να υποβάλλουν δηλώσεις σύμφωνες με τις νέες απαιτήσεις και προβούν σε ενέργειες για τη μεταβίβαση των δικαιωμάτων ενιαίας ενίσχυσης, πάλι δεν θα δικαιούνται της επιστροφής Φ.Π.Α. του 2012, δεδομένου ότι τα όποια αποτελέσματα αυτών των ενεργειών θα παραχθούν από το 2014 για την επιστροφή του Φ.Π.Α. του 2013.

Επιπλέον, στην παρ. 3 του ίδιου άρθρου της ως άνω ΠΟΛ, ορίζεται ότι «Στο ηλεκτρονικό αρχείο της παρ. 2 αναγράφεται η κανονική αξία της αγροτικής παραγωγής κάθε αγρότη ανά ομοειδή καλλιέργεια ή ομοειδή ζωική μονάδα. Με τον όρο “κανονική αξία της αγροτικής παραγωγής”, για τους σκοπούς της απόφασης αυτής, εννοείται το ανώτατο ύψος ακαθαρίστων εσόδων που μπορεί να πραγματοποιηθούν στο πλαίσιο μιας αγροτικής εκμετάλλευσης, που λειτουργεί υπό κανονικές συνθήκες και με την εφαρμογή των συνήθων καλλιεργητικών πρακτικών…».

Στο δε άρθρο 5 της επίμαχης ΠΟΛ («Ενέργειες των Δ.Ο.Υ. για την παραλαβή και τον έλεγχο των αιτήσεων επιστροφής και διαδικασία καταβολής του επιστρεφόμενου ποσού Φ.Π.Α.») και στην παρ. 4 αυτού προβλέπεται ότι «Με βάση το ηλεκτρονικό αρχείο του Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων … προβαίνουν σε σύγκριση του συνόλου των ακαθαρίστων εσόδων που προκύπτει από τα φορολογικά παραστατικά της αίτησης επιστροφής με τη συνολική κανονική αξία της αγροτικής παραγωγής κάθε δικαιούχου που περιλαμβάνεται στο εν λόγω αρχείο και : α) εφόσον το συνολικό ποσό των ακαθαρίστων εσόδων που προκύπτει από τα φορολογικά παραστατικά της αίτησης επιστροφής δεν υπερβαίνει τη συνολική κανονική αξία της αγροτικής παραγωγής του αιτούντος, πραγματοποιούν την επιστροφή χωρίς περαιτέρω έλεγχο …β) σε αντίθετη περίπτωση η επιστροφή πραγματοποιείται μετά από προσωρινό φορολογικό έλεγχο και αν κριθεί απαραίτητο μετά από τακτικό έλεγχο».

Τα προβλήματα που προκαλούν αυτές οι ρυθμίσεις συνδυαστικά είναι διττά:

• Κατά τον ορισμό της «κανονικής αξίας της αγροτικής παραγωγής» δεν ελήφθησαν υπόψη σημαντικοί παράμετροι που επηρεάζουν τα έσοδα από τις αγροτικές καλλιέργειες και κυρίως οι ζώνες στις οποίες ανήκουν οι καλλιέργειες (πεδινή, ορεινή, ημιορεινή κλπ) και οι αυτονόητες επιδράσεις των διαφορετικών κλιματολογικών και εδαφολογικών συνθηκών στις αποδόσεις ακόμα και ομοειδών καλλιεργειών ή ζωικών μονάδων. Συνεπώς, αγρότης που διαθέτει καλλιέργεια σε περιοχή που ευνοεί τη συγκεκριμένη παραγωγή θα έχει ακαθάριστα έσοδα από αυτή, βάσει των φορολογικών παραστατικών, τα οποία πολύ πιθανόν να υπερβαίνουν την «κανονική αξία αγροτικής παραγωγής» για τη συγκεκριμένη καλλιέργεια και κατά συνέπεια θα υποστεί τις διαδικασίες των ελέγχων, προκειμένου να του επιστραφεί ο Φ.Π.Α. και μάλιστα μετά πάροδο πιθανόν άνω των 6 μηνών. Ενώ, αντίστοιχα, αγρότης με ομοειδή καλλιέργεια, σε περιοχή όμως που δεν ευνοείται η παραγωγή της, είναι μάλλον βέβαιο ότι θα έχει ακαθάριστα έσοδα από αυτήν, βάσει των φορολογικών παραστατικών, που θα απέχουν από την «κανονική αξία» (δεδομένου ότι αυτή διαμορφώνεται ενιαία ανά είδος καλλιέργειας) και συνεπώς θα εισπράξει άμεσα την επιστροφή του Φ.Π.Α.
• Δεν προβλέπεται κανένα περιθώριο επιτρεπτής απόκλισης, ούτε καν και ελάχιστης, μεταξύ των ακαθάριστων εσόδων που προκύπτουν από τα φορολογικά παραστατικά της αίτησης επιστροφής και της «κανονικής αξίας της αγροτικής παραγωγής», με αποτέλεσμα και η παραμικρή απόκλιση να προκαλεί τη διαδικασία του ελέγχου και την εξ αυτής ταλαιπωρία των αγροτών αλλά και την καθυστέρηση στην επιστροφή του Φ.Π.Α.

Με βάση τα παραπάνω, σύμφωνα με πληροφορίες, υπάρχουν μεγάλες περιοχές στη Λακωνία με εντατικές καλλιέργειες όπου απορρίπτονται αυτόματα από το σύστημα άνω του 50% των αιτήσεων. Είναι παραγωγοί εσπεριδοειδών με υψηλές στρεμματικές αποδόσεις, πολύ παραπάνω από τις προβλεφθείσες, καθώς και παραγωγοί οπωροκηπευτικών. Παρεμφερής φαίνεται να είναι η κατάσταση και σε άλλες περιοχές της χώρας με διαφόρων ειδών καλλιέργειες των οποίων έχουν υποεκτιμηθεί οι στρεμματικές αποδόσεις ή οι αξίες πώλησης.

Σημειωτέον δε ότι αν απορρίπτεται τέτοιο ποσοστό αιτήσεων, για τις οποίες απαιτείται, σύμφωνα με την εν λόγω ΠΟΛ, να ακολουθήσει η διαδικασία του ελέγχου, θα δημιουργηθεί σημαντικό πρόβλημα και στην ελεγκτική διαδικασία, η οποία θα είναι αδύνατον να διεκπεραιωθεί εντός του προβλεπόμενου διαστήματος των 6 μηνών κατ’ ανώτατο όριο.

Θα πρέπει να επισημανθεί, επιπλέον, η διατύπωση του εδαφίου β’ της παρ. 4 του άρθρου 5, στο οποίο ορίζεται ότι, σε περίπτωση που τα ακαθάριστα έσοδα υπερβαίνουν την «κανονική αξία της αγροτικής παραγωγής», η επιστροφή πραγματοποιείται μετά από προσωρινό φορολογικό έλεγχο  και αν κριθεί απαραίτητο μετά από τακτικό έλεγχο.

Δεν τίθενται δηλαδή πουθενά αντικειμενικές προϋποθέσεις, όπως θα απαιτείτο, για την επιλογή από την αρμόδια αρχή της διενέργειας τακτικού ελέγχου αντί προσωρινού φορολογικού ελέγχου (π.χ. το ποσοστό απόκλισης). Με τον τρόπο αυτό είναι δυνατόν να προκαλούνται τακτικοί έλεγχοι ακόμα και για μικρές αποκλίσεις, οι οποίες δεν θα έπρεπε καν να προκαλούν ελέγχους, πολλώ δε μάλλον τακτικούς.

            Ερωτώνται οι κ.κ. Υπουργοί:

1.  Προτίθενται να προβούν στις απαιτούμενες παρεμβάσεις, προκειμένου να μην αποκλειστούν από την επιστροφή του Φ.Π.Α. για το έτος 2012, δικαιούχοι όπως αυτοί περιγράφηκαν κατά τα ανωτέρω;

2. Ποιές είναι οι προβλεφθείσες στρεμματικές αποδόσεις ανά καλλιέργεια βάσει των οποίων προσδιορίστηκε η «κανονική αξία αγροτικής παραγωγής»;

3. Με ποιες τιμές πώλησης  προσδιορίστηκε η «κανονική αξία αγροτικής παραγωγής» δεδομένων των μεγάλων διακυμάνσεων τιμών από έτος σε έτος;

4 Προτίθενται να προβούν στις απαιτούμενες διορθωτικές παρεμβάσεις, προκειμένου να επανεξεταστεί ο τρόπος ορισμού της «κανονικής αξίας αγροτικής παραγωγής», ούτως ώστε να λαμβάνεται υπόψη και η σημαντική παράμετρος των ζωνών (ορεινών, ημιορεινών, πεδινών κλπ) στις οποίες βρίσκονται οι αγροτικές εκμεταλλεύσεις;

5. Προτίθενται να προβούν στις απαιτούμενες διορθωτικές παρεμβάσεις, προκειμένου να θεσπιστεί περιθώριο επιτρεπτής απόκλισης μεταξύ των ακαθάριστων εσόδων που προκύπτουν από τα φορολογικά παραστατικά της αίτησης επιστροφής και της «κανονικής αξίας αγροτικής παραγωγής», ώστε να μην αποκλείονται αγρότες από την άμεση επιστροφή του Φ.Π.Α. για μικρά ποσά διαφορών;

6. Προτίθενται να θεσπίσουν αντικειμενικά (ποσοτικά) κριτήρια, προκειμένου  να υπάγονται βάσει αυτών οι αγρότες, των οποίων τα ακαθάριστα έσοδα υπερβαίνουν την «κανονική αξία αγροτικής παραγωγής», σε προσωρινό φορολογικό έλεγχο ή σε τακτικό έλεγχο, κατά περίπτωση;