Εισηγήτρια στο 9ο Πανελλήνιο Συνέδριο Πολυτέκνων στη Δράμα με κύριο θέμα «Παιδί και Παιδεία».Το συνέδριο διοργανώθηκε από την Αν. Συν. Πολυτέκνων Ελλάδος (ΑΣΠΕ) σε συνεργασία με το Σύλλογο Πολυτέκνων του Νομού Δράμας "Ο Άγιος Στυλιανός".

        Ο άνθρωπος, ως πολιτικό και κοινωνικό ον κατά τον Αριστοτέλη, επιδιώκει την ολοκλήρωση μέσα από οργανωμένες κοινωνικές δομές.

Η οικογένεια, η τοπική κοινότητα, το εθνικό κράτος, οι υπερεθνικοί σχηματισμοί στους οποίους συμμετέχουμε μέσω της κρατικής μας οντότητας, είναι οι χώροι όπου ο άνθρωπος, μέσω της συλλογικής δράσης και των κοινών αρχών, αξιών, επιδιώξεων, στόχων και λειτουργιών, επιδιώκει και κατακτά και την ατομική ολοκλήρωση.

Η λειτουργία του ατόμου μέσα στο κοινωνικό σύνολο απαιτεί διαρκή αγώνα, εξελικτική προσπάθεια, ατομική υπέρβαση. Τα χαρακτηριστικά αυτά όμως δεν πρέπει να αναζητούνται στα έμφυτα αλλά σε αυτά που δομεί η Πολιτική Παιδεία.

Η «των παίδων αγωγή» αφορούσε πρώτα απ’ όλα την ανάπτυξη του ανθρώπου ως ολοκληρωμένης προσωπικότητας και όχι ως ανάπτυξη επί μέρους δεξιοτήτων.

Στόχος της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι ο ενστερνισμός του ίδιου αξιακού συστήματος, της ιστορικής γνώσης, της πολιτιστικής παράδοσης, της εθνικής ταυτότητας, της μύησης στην «γλώσσα» και όλα αυτά αναδεικνύοντας και διατηρώντας την μοναδικότητα του ατόμου.

Ο πραγματικός ρόλος της Παιδείας είναι μέσα από τη δημιουργία της Ιδανικής αυτόνομης μονάδας, η διάπλαση της Ιδανικής κοινωνίας.

Πρώτος πυρήνας εκπαίδευσης στην δημοκρατική παιδεία είναι η οικογένεια:

Σαφής ιεραρχική δομή,

σεβασμός στη διαφορετική άποψη,

διάλογος,

επιδίωξη της Αριστείας,

δόμηση των σχέσεων πάνω σε βαθιά ειλικρινή ανυπόκριτα συναισθήματα.

Η αποτελεσματικότερη διδασκαλία ηθικών αξιών και διαμόρφωση προτύπων είναι το παράδειγμα. Είναι η αποτύπωση μιας ζωής και η διαρκής ανάγνωση της. Γι’ αυτό και είναι οι γονείς που διαχρονικά με τον τρόπο ζωής τους διαπλάθουν καθοριστικά τους χαρακτήρες και τον τρόπο ζωής των παιδιών τους και την κοινωνική τους ανάπτυξη.

Στη συνέχεια η Πολιτεία μέσω της οργανωμένης εκπαίδευσης διαπλάθει δημοκρατικά ενεργούς πολίτες, κατόχους της γνώσης, μετόχους σε κοινές ηθικές αξίες. Πολίτες ικανούς να συμμετέχουν στην κοινωνική μετεξέλιξη.

Η Δημοκρατική Παιδεία και το Δημοκρατικό Ήθος οφείλουν να είναι πρωτεύοντες σκοποί αλλά και βασικές σταθερές της εκπαιδευτικής διαδικασίας της Πολιτείας, η οποία πρέπει να ξεκινά από την παιδική ηλικία. Τα παιδιά από νωρίς και με πολλαπλές δράσεις πρέπει να ενστερνιστούν τις αρχές της ισότητας, της ελευθερίας, της ευνομίας, της αξιοκρατίας, της ανεκτικότητας στο διαφορετικό.

Ο μυημένος πολίτης στην πολιτική παιδεία συμμετέχει ενεργά στις δημοκρατικές διαδικασίες, μαθαίνει:

να σέβεται τη διαφορετικότητα, στο φύλο, στη θρησκεία, στη φυλή, στο χρώμα, στην αναπηρία, στα σωματικά χαρακτηριστικά, στις πνευματικές ικανότητες, στις δυνατότητες, στις επιθυμίες

να είναι ανοικτός στην πολυπολιτισμική συμβίωση,

να μάχεται για την προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων,

να προστατεύει ενεργά το περιβάλλον,

να ενισχύει τον εθελοντισμό.

Ο ενεργός πολίτης του σήμερα πληροφορείται τα συμβάντα στον κόσμο, συνδιαλέγεται με τους συμπολίτες του και με ιδιαίτερα οξυμένη την κρίση του, μάχεται για την καλυτέρευση της ζωής του, απορρίπτει αντιδημοκρατικές συμπεριφορές, δεν παρασύρεται από δημαγωγικές προκλήσεις.

Ως Ευρωπαίος Πολίτης αγωνίζεται με τους άλλους Ευρωπαίους πολίτες για το μέλλον μιας Ευρώπης βασισμένης στη Χάρτα Θεμελιωδών Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Σύμφωνα με την Έκθεση προς την UNESCO της Επιτροπής για την εκπαίδευση, υπο την Προεδρία του Ζακ Ντελόρ, οι τέσσερις Πυλώνες της Εκπαίδευσης είναι:

·     Να μάθουμε να γνωρίζουμε στην πλατιά γενική καλλιέργεια και να επιδιώκουμε τη δια βίου εκπαίδευση.

·     Να μάθουμε να πράττουμε, δηλαδή να αποκτήσουμε μια ικανότητα που θα μας επιτρέπει να ανταποκριθούμε σε διαφορετικές καταστάσεις και να εργαζόμαστε ομαδικά.

·     Να μάθουμε να συνυπάρχουμε στα πλαίσια του σεβασμού του πλουραλισμού, της αμοιβαίας κατανόησης και της ειρήνης.

·     Να μάθουμε να υπάρχουμε αναπτύσσοντας την αυτονομία μας, την ατομική μας κρίση, την προσωπική μας ευθύνη.

Σε μια εποχή όπου η παγκοσμιοποιημένη οικονομία δημιουργεί συνθήκες γενικευμένης παγκοσμιοποίησης, κατεστημένων νοοτροπιών και ισοπεδωτισμού αξιών, τα εκπαιδευτικά συστήματα τείνουν να διαμορφώνουν πολίτες προσανατολισμένους στην παραγωγικότητα, στην εξειδίκευση της γνώσης και στην ομοιομορφία της συμπεριφοράς και των αντιλήψεων.

Μοναδική αντίσταση μιας σύγχρονης Πολιτείας είναι η σύνδεση της γνώσης με αξίες και ιδεώδη. Σε μια διαρκώς και ταχύτατα μετεξελισσόμενη τεχνολογικά κοινωνία, που κινδυνεύει να αποκόψει τον άνθρωπο από την ουσία της ύπαρξης του, σημασία έχει η ικανότητα του εκπαιδευτικού συστήματος να προετοιμάσει τους αυριανούς δημιουργικούς πολίτες.

Σύμφωνα με τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών κο Γιάννη Πανούση «Η εκπαίδευση δεν φταίει αν πολλές φορές εμείς οι ίδιοι κατεβάζουμε τα όνειρά μας στο επίπεδο των αναγκών μας. Ας αφήσουμε τα πλούσια επιχειρήματα για εκπαίδευση των επιχειρηματιών ή των ιδιωτών. Γεμίσαμε δυστυχισμένους τεχνοκράτες, επιτυχημένους σοφούς που αυτοκτονούν από μοναξιά, top managers που διαφθείρονται».

Αυξανόμενη επιρροή στην Πολιτική Παιδεία ασκούν τα ΜΜΕ. Ο ρόλος και η μαζική τους διείσδυση καθιστούν τα ΜΜΕ διαμορφωτές της κοινής γνώμης και διαμορφωτές συνειδήσεων και εδραίωσης πεποιθήσεων. Έχουν την ικανότητα παραγωγής και προώθησης μαζικής κουλτούρας και έχουν αποσπάσει το ενδιαφέρον του κοινού τους ήδη από την νηπιακή ηλικία.

Η ιδιωτικοποίηση των ΜΜΕ, η ολοένα αυξανόμενη συγκέντρωση των μέσων και της ενημέρωσης σε χέρια ολίγων, η εμπορική ψύχωση και η αλόγιστη ισχύς που πηγάζει από την επιρροή τους, δημιουργεί σοβαρούς κινδύνους για το βάθος της Δημοκρατίας, την πίστη στους θεσμούς και στο αξιακό μας σύστημα, στην πολιτιστική μας παράδοση και στην ομαλή αφομοίωση νέων προσλαμβανουσών στον πολιτισμό και την κουλτούρα μας.

Απαίδευτοι δημοσιογράφοι αναλαμβάνουν την πολιτική μας διαπαιδαγώγηση. Υποταγμένοι διανοούμενοι γίνονται υμνητές ή άφωνοι παρατηρητές. Τα «σκηνοθετημένα συναισθήματα» που ξεχνιούνται την επόμενη ημέρα είναι ο κανόνας.

Αθώοι βιώνουν τις τηλεοπτικές τους καταδίκες με αντίτιμο του εξευτελισμού τους την αναγνωρισιμότητα. Ο πόθος της σύγχρονης νεανικής κουλτούρας, ο πολιτικός αμοραλισμός, έχει γίνει εδραία πεποίθηση. Τα διαρκώς μειούμενα παιδικά προγράμματα αντικαθίστανται με στρεβλά πρότυπα ισοπεδωτισμού. Διαφθορά, δημοσιότητα, ομορφιά, εύκολο χρήμα, εξουσία, ένα συνονθύλευμα δημιουργίας κοινωνικών προτύπων για τα νέα κορίτσια και αγόρια. Οι αντιστάσεις της κοινωνίας στον καταιγισμό των μηνυμάτων διαρκώς μειούμενες. Η παράδοση της λογικής, της ανάλυσης, της εδραίωσης συναισθημάτων και πεποιθήσεων στην ταχύτητα του τηλεοπτικού χρόνου είναι γεγονός. Μοναδική αντίσταση στην παιδευτική ισχύ του τύπου είναι οι υγιείς δυνάμεις της κοινωνίας, οι συνεκτικές της δομές, η οικογένεια, η δύναμη του Πολιτισμού μας και οι προσωπικές μας αντιστάσεις.

Ταυτόχρονα οφείλουμε να επανεξετάσουμε ως Πολιτεία το παιδευτικό ρόλο που θέλουμε να διαδραματίσουν τα κρατικά Μέσα Ενημέρωσης.

Για την επίτευξη των στόχων της Πολιτικής Δημοκρατικής Εκπαίδευσης είναι απαραίτητη η ανάπτυξη πολλαπλών προγραμμάτων και δράσεων σε όλες τις βαθμίδες της εκπαιδευτικής διαδικασίας.

·     Καινοτόμες πρακτικές στη δημοκρατική διοίκηση των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων όλων των βαθμίδων με στόχο την ενίσχυση της συμμετοχής, τον σεβασμό της αρχής της πλειοψηφίας, την εμπέδωση του διαλόγου, την μύηση στον εθελοντισμό και τις κοινές δράσεις.

·     Παρουσίαση της έννοιας και του περιεχομένου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από ομάδες εργασίας μαθητών. Δημιουργικές συζητήσεις κειμένων όπως, Χάρτα των δικαιωμάτων του ανθρώπου, διεθνείς συμβάσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, Ευρωπαϊκή σύμβαση για τα δικαιώματα του ανθρώπου κ.λ.π.

·     Παρουσίαση πολιτιστικών δρώμενων διαφορετικών εθνοτήτων και πολιτισμών και συζήτηση των νέων για τις διαφορετικές εθνικές ταυτότητες και την ανάγκη σεβασμού των συνανθρώπων μας ανεξαρτήτως της χώρας προέλευσης τους.

·     Ενίσχυση στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση όλων των προγραμμάτων προσομοίωσης κοινοβουλευτικής διαδικασίας με τη συμμετοχή όλο και περισσότερων σχολείων και την ενθάρρυνση όλο και περισσότερο μαθητών. Προγράμματα όπως το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Νέων (European Youth Parliament), το Μοντέλο Ηνωμένων Εθνών (Model United Nation) και η Βουλή των Εφήβων έχουν μυήσει χιλιάδες νέους στην άμιλλα, στην γνώση, στις κοινοβουλευτικές πρακτικές, στη διεθνή θεματολογία, στην σύνθεση των διαφορετικών απόψεων και στην δημιουργική συμμετοχή.

·     Ανάπτυξη προγραμμάτων «σχολικής διαμεσολάβησης» και «επανορθωτικής δικαιοσύνης».

·     Διαρκής ενθάρρυνση της ομαδικότητας, της συλλογικότητας, της καλλιέργειας, της δημιουργικής φαντασίας και την απελευθέρωση από στερεότυπα.

·     Συστηματική μύηση στον εθελοντισμό από την παιδική ηλικία, συνεργασία εκπαιδευτικής κοινότητας και ΜΚΟ.

Θα ήθελα να μου επιτρέψετε να κλείσω με ένα Αφορισμό – Διαλογισμό του Κωνσταντίνου Τσάτσου.

«Πρέπει να διδάξεις στο παιδί την ελευθερία.

Αν η οικονομική του κατάσταση του επιτρέπει να μην έχει στερήσεις, πρέπει να του τις επιβάλεις τεχνητά.

Πρέπει να μάθει να στερείται.

Να μην έχει ανάγκη από ανέσεις για να μελετήσει.

Να μην έχει ανάγκη από διασκεδάσεις, πέρα από ένα ελάχιστο όριο, που το επιτάσσει η φύση.

Γιατί όλα αυτά;

Όχι βέβαια διότι ο ασκητισμός είναι αρετή και η καλοπέραση αμαρτία.

Όχι.

Αλλά για να είναι σε όλη του τη ζωή ελεύθερος από ανάγκες, ώστε χωρίς ψυχική συντριβή να δέχεται την απώλεια κάθε υλικού αγαθού.

Ελεύθερος από εξαρτήσεις.

Ελεύθερος από τον πειρασμό να ζητά όσα συνήθισε να χρειάζεται, ελεύθερος από εκείνους που θα του τα προσφέρανε επ’ ανταλλάγματι της ψυχής του.

Όλες αυτές οι σκληραγωγίες έχουν ένα φυσικό όριο.

Αλλά προς αυτό πρέπει να τείνει η ανατροφή των νέων.

Γιατί το πρώτο που πρέπει να μάθει ένα παιδί, είναι να ζει ελεύθερα.

Και ο δρόμος προς την ελευθερία αρχίζει από τη στέρηση.»

*Στην φωτογραφία διακρίνονται οι κ.κ. Θεοτοκάτος Βασίλειος, Πρόεδρος ΑΣΠΕ (δεξιά) και Σμολοκτός Νικόλαος, Πρόεδρος Συλλόγου Πολυτέκνων Ν. Δράμας (αριστερά)